Empathie in Bedrijf

Zo’n 20 jaar geleden bracht de Amerikaanse psycholoog Daniel Goleman zijn boek Emotionele Intelligentie uit. Hij verwoordde daarin het idee dat prestaties van mensen niet uitsluitend afhankelijk zijn van hun intelligentie, maar tevens en wellicht meer nog van hun vermogen om in sociale situaties goed te functioneren. Ook toen was dit idee niet helemaal nieuw. Iedere succesvolle verkoper zal je kunnen vertellen, dat niet alleen de kwaliteit van het product, maar tevens de relatie die je opbouwt met de klant, mede bepalend is voor een succesvolle verkoop en groei van het klantenbestand.

Het vernieuwende zat eigenlijk in de consequentie dat mensen, anders dan machines, beter functioneren op het werk als de relatie met anderen lekker loopt. De relatie met anderen werd daarmee een item waaraan gewerkt kon / moest worden en waarop je kon worden beoordeeld. Bij de implementatie werd echter vaak vergeten, dat een betere relatie met anderen altijd begint bij een betere relatie met jezelf. Trainingen in persoonlijke ontwikkeling en zogenaamde ‘soft skills’ beoogden daar weliswaar in te voorzien,
maar bereikten slechts een klein deel van de men24380336_s empathie in bedrijfsen. Mede door de daaraan verbonden kosten bleef het veelal beperkt tot de mensen die zich dit konden veroorloven.

Een ruimer begrip van empathie is nodig

Het laatste decennium laat echter een kentering zien waarbij de term ‘empathische vaardigheid’ en ‘empathie’ meer tot het dagelijkse leven is gaan behoren. Empathie wordt veelal gelezen als het “begrijpen hoe het is om in andermans schoenen te staan”, maar het eindeloos anderen ‘moeten’ begrijpen kan tot een soort empathie-moeheid leiden, tenminste als je om te beginnen geen of weinig begrip voor jezelf hebt. Dat laatste is niet zo vreemd als je bedenkt dat we in onze cultuur worden opgevoed om niet zo bij ons zelf stil te staan en meer te bedenken wat wij voor anderen (kunnen) betekenen. We hebben daarom een ruimer begrip van empathie nodig.

Zelfzorg in brede zin

Zelfzorg is een term die in zorgende beroepen wordt gebruikt, om te bepalen in welke mate een patiënt in staat is in zijn eigen behoeften te voorzien. Daarbuiten wordt het ook veel breder gebruikt, als aandachtspunt in beroepen waarbij emotioneel en psychisch veel van werknemers wordt gevraagd. Zelfzorg betekent dan zoveel als goed voor jezelf zorgen, het bewaren van je veerkracht en bewaken van je grenzen. Een houthakker die zonder onderbreking doorgaat met kappen raakt uitgeput en geblesseerd. Een houthakker die regelmatig pauzes neemt, is in staat om ook de volgende dag er weer vol tegenaan te gaan. Dit geldt voor ons niet anders. Daarom hoort voor mij de brede definitie van zelfzorg óók onder het hoofdstuk empathie thuis en in het bijzonder als het om werk gaat.

“Empathie in bedrijf ©”, zoals ik het noem, omschrijft voor mij dan ook een proces waarin werknemers vanuit het bewustzijn van eigen grenzen, goed voor zichzelf zorgen om hun veerkracht te behouden en zo een optimale prestatie kunnen leveren. Een ‘pauze’ is dan niet zozeer een ‘recht’ maar vanuit bedrijfsoptiek zelfs wenselijk. Het is denk ik een verantwoordelijkheid die bij de werknemer thuis hoort. Wie anders kan beter aangeven wat noodzakelijk is om goed te kunnen functioneren. Empathie voor jezelf is dus meer dan alleen maar begrip tonen. Jezelf beter begrijpen schept verantwoordelijkheid. Het nemen van deze verantwoordelijkheid betekent ook daaraan uitdrukking kunnen geven. Maar hoe vaak zeggen we niets en doen we maar, omdat we denken dat anderen ons toch niet begrijpen? En hoe vaak zeggen we niets en offeren we onszelf op om een conflict te voorkomen? De ruis die hieruit ontstaat is in niemands voordeel, maar we doen het – denken we - om erger te voorkomen.

Eigen verantwoordelijkheid

Uitdrukking geven op een manier die anderen kunnen begrijpen en tevens begrip voor anderen inhoudt is uiteindelijk de crux van de zaak. Zo moeilijk is dit nu ook weer niet. Het gaat meer om het ‘durven’ zeggen en dat gaat het best als we zonder verwijten te maken uitgaan van een beschrijving van de feiten, hoe we ons daarbij voelen en anderen vertellen wat we nodig hebben. Op deze manier wordt het een uitnodiging aan anderen om samen te werken. Meer hierover lees je ook in mij e-boek: “Altijd een goed gesprek!” “Empathie in bedrijf” is meer dan alleen maar doen door duidelijk te zijn. Het is ook een manier om samen te zijn en samen te werken. Het schept een sfeer van transparantie en onderling vertrouwen die de samenwerking ten goede komt. En het openlijk met elkaar kunnen spreken opent de weg naar innovatie, creativiteit en verandering; een noodzaak voor ieder bedrijf.

Empathie, zelfzorg en verantwoordelijkheid is lastig in een omgeving die alleen maar denkt in harder, hoger, beter, sneller, winnen en perfectie. Dat een ander model mogelijk is zonder dat dit ten kosten gaat van het resultaat laat bijvoorbeeld een bedrijf als Semco zien. Wie de boeken van Ricardo Semler kent, de eigenaar van Semco, is bekend met de omslag die dit bedrijf maakte en het succes van deze andere manier van werken.

“Empathie in bedrijf” kan werk (weer) tot een plezier maken!

 
Categorie Organisatie Advies