Europa's laatste strohalm?
Volgens topeconoom Nouriel Roubini zijn er vier mogelijke scenario's voor de Europese Unie in de huidige crisis denkbaar:
- stimulering van de economie
- recessieachtige deflatie
- voortdurende noord-zuid ondersteuning
- uiteenvallen van de Europese Unie
Vooralsnog is binnen de EU gekozen voor optie 2. Met name onder Duits-Nederlandse invloed wordt de oplossing van het schuldenprobleem gezien in zeer strikte bezuinigingen en verhoging van de belastingen.
Zoals nu reeds blijkt, leidt dat in landen als Griekenland, Ierland, Portugal, Spanje en Italië tot enorme vraaguitval en hoge werkloosheid. Die landen hebben volgens Angela Merkel zeker 10 jaar nodig om de financiën weer op orde te krijgen.
Politici van die landen zullen zich echter, onder toenemende druk van de bevolking, in allerlei bochten wringen om onder dat juk uit te komen. Stringente begrotingscontrole door de ECB is daarom nodig om ervoor te zorgen dat iedereen zich aan de afspraken zal houden.
Nu al zien die landen de controleurs als een soort bezettingsmacht. Die gevoelens zullen steeds sterker worden, naarmate de bezuinigingsmaatregelen er dieper in gaan hakken.
Roubini ziet dit scenario dan ook uitmonden in scenario 4, het uiteenvallen van de Eurozone. Landen zullen er op een gegeven moment voor kiezen liever failliet te gaan, dan 10 jaar sociale onrust te moeten verduren.
Dat betekent het uiteenvallen van de EU.
De gemeenschappelijke vijand ( de ECB/Duitsland ) zou dan vervolgens het volk weer moeten verenigen, waardoor het de onvermijdelijke kommer en kwel misschien wel accepteert.
Wil scenario 2 (recessie) niet leiden tot scenario 4 (opbreken van de EU), dan zal scenario 3 uitgevoerd moeten worden, waarbij de nog "fortuinlijke" landen de onfortuinlijke landen financieel zullen moeten blijven steunen.
Het politieke draagvlak daarvoor brokkelt de laatste tijd steeds verder af. Daar is natuurlijk allereerst de Griekse onbetrouwbaarheid debet aan, maar ook berichten over tegenvallen economische groei en onverwachte nieuwe begrotingstekorten in de zwakkere landen.
Hoe rationeel de noord-zuid fiscale overdrachten ook mogen zijn, de negatieve krachten van een recessie zullen zeer waarschijnlijk het laatste restje solidariteitsgevoel doen wegsmelten en daardoor leidt ook scenario 3 onherroepelijk tot het opbreken van de Eurozone, scenario 4.
Dat betekent in de ogen van Roubini, maar ook van Nobelprijswinnaar Paul Krugman en investeerders als George Soros, dat er voor Europa maar één uitweg uit de misère is, namelijk scenario 1!
In dit scenario moet ten koste van alles de groei gestimuleerd worden. Vooral de sterke landen als Duitsland en Nederland zouden hun begrotingstekorten tijdelijk sterk moeten laten oplopen.
Daarnaast zou de Europese Centrale Bank net als de FED in de VS niet te beroerd moeten zijn om simpelweg euro's bij te printen, waarmee staatsobligaties van zwakke landen opgekocht kunnen worden. Hiermee zou de rust op de markten weer snel hersteld zijn, waardoor de rente voor die landen weer betaalbaar laag wordt.
Als bijkomend voordeel zou hierdoor bovendien de waarde van de euro gedrukt worden, waardoor de zwakkere landen beter kunnen concurreren op de internationale markt.
Deze mix, gekoppeld aan een strak hervormingsbeleid in Europa ter verdere verbetering van de slagkracht, zou de enige manier zijn om scenario 4 te vermijden en dus de Eurozone bij elkaar te houden.
Deze Anglo-Saksische benadering vindt echter weinig gehoor in fiscaal verantwoordelijke landen als Duitsland en Nederland. Het effect van de stimuleringsmaatregelen zou maar zeer tijdelijk zijn en de kans op (hyper)inflatie veel te groot.
Door het schuldenprobleem op te lossen door nog meer schulden te creëren spant men het paard achter de wagen.
De vraaguitval wordt veroorzaakt door consumenten die eenvoudigweg al teveel schulden hebben en die nu begrijpen dat de economische realiteit schuldenafbouw vergt, of zij het nu leuk vinden of niet.
Dit voert tot de wellicht onvermijdelijke conclusie dat scenario 4 niet meer ver weg is. Daarmee komt het europroject dat onder meer geacht werd de landen te verenigen en niet uit elkaar te drijven, tot een gedeeltelijk of volledig einde.
De eurocrisis heeft niet alleen de economische ongelijkheid pijnlijk duidelijk gemaakt, maar ook de culturele verschillen zijn plotseling weer meer op de voorgrond gekomen.
Saamhorigheid heeft jammer genoeg plaats gemaakt voor onderling wantrouwen.
Dat saamhorigheidsgevoel bracht West-Duitsland er destijds toe het arme Oost-Duitsland er weer bovenop te helpen. Zuid Europa ligt echter erg ver weg!
Multiraedt is opgericht door Leo Bolle, die na zijn studie fiscaal recht, internationaal en Europees recht aan de Universiteit van Leiden, meer dan 35 jaar ervaring heeft opgedaan in een breed scala van bedrijven in zowel binnen- als buitenland.
Momenteel werkzaam als algemeen directeur van de adviesgroep Multiraedt.
Leo, Je kent mijn mening. Ik ben voor scenario 5. Geen deflatie, geen uiteenvallen van de EU, maar een uittreden uit de EURO door zwakke landen, gevolgd door devaluatie en heropbouw. Versterking en continuatie van de N_EURO
Een mening die overigens inmiddels door vooraanstaande Duitse economen van "onverdachten huize" (CDU) wordt gedeeld en waarop zelfs een Duitse touroperator (TUI) al anticipeert!
Er is geen enkele econoom die de oplossing kent, er is geen enkele politicus die de oplossing wil. Zo simpel is het. Gewoon de "natuur" zijn gang laten gaan, mensen zijn sterker dan de economie en alle problemen lossen zichzelf steeds op. Dus stoppen met macho artikelen met oplossingen die niet werken, laat politici zich bezig houden met Mauro's dan komt het allemaal goed!