Zakelijke lessen ontleend aan de opkomst van TomTom
In 40 landen is de naam TomTom inmiddels een begrip geworden. De manier waarop een in 1991 opgericht bedrijf in een relatief korte tijd kan uitgroeien tot een wereldleider in navigatie producten moet vele ondernemers natuurlijk zeer aanspreken. Belangrijker is echter welke lering uit dit succesverhaal getrokken kan worden!
- Les 1: Creëer een verdienmodel
Op het eerste gezicht lijkt dat een behoorlijke open deur. Veel tijd en energie wordt echter vaak gestopt in het ontwikkelen van interessante ideeën zonder dat duidelijk is hoe er ooit geld aan verdiend kan worden. Ook TomTom heeft jarenlang gezwoegd om de kop boven het maaiveld uit te krijgen. Pas na 12 jaar vielen alle stukjes van de puzzel op hun plaats en werd een product ontwikkeld met voldoende marge, dat voldeed aan de behoefte van een grote markt.Starters hebben in de regel niet zoveel tijd om te experimenteren. Idealiter moet het verdienmodel van meet af aan duidelijk zijn.
- Les 2: Formeer een geweldig team
Startende ondernemers die alleen een sprong in het diepe wagen hebben minder kans op succes dan ondernemers die met een team van 2-4 leden aan een avontuur beginnen. Meer dan 4 leden compliceert een snelle besluitvorming teveel. Een team van 4 kanjers, die allen bereid zijn er 200% voor te gaan, zou voor de alleenstaande ondernemer in een opstartfase onbetaalbaar zijn.Elkaar aanvullende partners met een goede taakverdeling hebben veel meer kans.
- Les 3: Slim zijn is niet genoeg om een grote onderneming te leiden
Ondanks het feit dat de 2 oprichters geen complete groentjes waren en al over flink wat kennis en ervaring beschikten, bleek het runnen van een groot bedrijf weer heel andere eisen te stellen. Het vergde grote inspanning om het kennisniveau daaraan aan te passen. Bovendien was het noodzakelijk het aantal partners uit te breiden met kundige mensen zoals Corinne Vigreux en Harold Goddijn en wat later het managementteam met ervaren professionals.Blijf investeren in jezelf. Ondernemen is een nooit eindigend leerproces. Blijf studeren en/of vul eventuele leemtes van buitenaf op.
- Les 4: Los een frustrerend probleem op
In maart 2004 kwam TomTom met een betaalbaar en draagbaar navigatiesysteem op de markt, dat door zijn bedieningsgemak voor vele mensen een einde maakte aan tijdverslindende zoektochten. Dat jaar werden er al 250.000 kastjes verkocht, het jaar daarna zelfs 1.700.000. The sky was the limit.De explosieve groei was te danken aan een product, dat een vervelend probleem oploste dat veel mensen frustreerde. Hoe beter de oplossing, des te groter het aantal tevreden klanten.
- Les 4: Maak mensen bewust van hun probleem
Het is natuurlijk geweldig als een bedrijf een oplossing heeft voor een vervelend probleem. Zolang de mensen zich echter niet bewust zijn van het bestaan van het probleem of het bestaan van de oplossing, dan komen de verkopen niet van de grond. Het publicitaire geweld dat TomTom losliet op de consument was enorm. Plotseling konden honderdduizenden mensen zonder hun TomTommetje niet meer bij oma langs.Het vinden van een oplossing alléén is niet voldoende. De boodschap moet op een duidelijke en overtuigende manier overgebracht worden.
- Les 5: Pas op voor 1-trick ponies
De gigantische doorbraak van TomTom was gebaseerd op één product. Waarschijnlijk realiseerden de oprichters zich dat, want er werd besloten het risico te gaan delen met andere aandeelhouders middels een beursgang in 2005. Al gauw werd duidelijk dat de concurrentie wakker was geworden. Het wankele verdienmodel moest in allerijl aangepast worden om de winstgevendheid enigszins op peil te houden.Zonder internationaal erkende patenten en copyrights is geen product veilig. Tijdige diversificatie ontbrak bij TomTom.
- Les 6: Strategische samenwerking en overnames als groeimodel
De inhaalslag van de concurrentie (Garmin, Google) gekoppeld aan razendsnelle technologische veranderingen (smartphones, tablets) hebben TomTom in de verdediging gedrongen. Teneinde het tij te keren gaat TomTom in snel tempo allerlei samenwerkingen aan met automobielfabrikanten en smartphone-leveranciers. In 2007 wordt vervolgens de researchafdeling van Siemens VDO en TeleAtlas overgenomen.Samenwerkingsverbanden en overnames kunnen een zeer goed alternatief voor autonome groei zijn of zelfs de enige optie.
- Les 7: Blijf slank en beweeglijk
Uitgegroeid tot wereldleider in navigatiesystemen is TomTom nu actief in 40 landen met totaal 3500 werknemers. In december 2011 kondigt TomTom een reorganisatie aan, waarbij 10% van de banen geschrapt worden. TomTom is o.a. wereldleider geworden doordat snel en efficiënt ingespeeld kon worden op nieuwe mogelijkheden. Die beweeglijkheid is sterk afgenomen en sluipenderwijs is de organisatie log geworden.In goede tijden is het extra moeilijk een strak beleid te voeren. De bomen lijken tot in de hemel te groeien en optimisme slaat om in overmoed.
Natuurlijk schieten bedrijven als TomTom niet als paddenstoelen uit de grond. Wel kan dit succesverhaal als inspiratie dienen voor vele ondernemers (in spe) en valt er ontzettend veel van te leren.
Er zijn hierboven 7 zakelijke lessen weergegeven, maar er kunnen er ongetwijfeld nog veel meer bedacht worden.
Wie heeft er suggesties?
Volgens mij is het heel simpel; wees bewust van je eigen talenten! Zet waar nodig de talenten van anderen in! En geef. . .
Blijf innoveren! Ga uit van eigen kracht! Kijk meer naar de doelgroep en de markt en minder naar de concurrenten.
Beste Leo, Dank voor je mooie opsomming van lessons to learn. De volgende zaken speelden destijds ook mee: 1. geluk: zoals je beschrijft vielen een aantal puzzelstukjes in elkaar. a. de opslag techniek en snelheid van opslaan en terughalen van data was nog maar kort van een zodanige snelheid dat de TomTom snel genoeg zou kunnen zijn. b. in de TomTom werken diverse 'lagen' software met elkaar samen. De verwerkingssnelheid was destijds nog maar kort snel genoeg. c. het product is geen nerd-product met veel knoppen maar intuitief; dus geschikt voor de gemiddelde consument. Samen met Apple is het één van de weinige electronica makers die dit als uitgangspunt neemt. Dit is te danken aan de twee softwaremakers; in het bijzonder Pieter Geelen. 2. niet de auto-maker, maar de auto-bestuurder bepaald of hij/zij met navigatie wil rijden. De keus voor een los kastje én een 'plopper' voor op de voorruit maakten dat mogelijk. Een cruciaal besluit van marketing. 3. direct bij introductie van het eerste model is TomTom aan de slag gegaan met producten en diensten om afhankelijkheid van één product te verkleinen. at wilde niet snel genoeg slagen. 4. de overname van TeleAtlas was financieel niet verstandig; maar wel noodzakelijk. Nokia en Garmin waren ook in de markt. TeleAtlas was financieel zwak; de aandeelhouders zouden een mooi bod niet hebben kunnen weigeren. TeleAtlas was een reeds lang bestaand bedrijf wat hun tijd ver vooruit was. Plots werd hun specifieke kennis en data snel veel geld waard; eerst in de vorm van royalties; daarna de aandelen. 5. TomTom heeft altijd zijn uiterste best gedaan om flexibel te blijven. Ik denk dat de 'ingeslopen starheid' is toegestaan omdat het echt niet anders kon. 6. een onwaarschijnlijk goede en 'eerlijke' producent van de hardware. Geen Amerikaans bedrijf dus een goede samenwerkingspartner die er veel voor deed om het beste product naar Nederland te laten shippen.
Beste Leonard, Bedankt voor je waardevolle bijdrage aan het artikel. Zo te zien zat (of zit) je dicht bij het vuur.
Hi Leo, Ik zat redelijk dicht bij het vuur; op Finance. Het was leerzaam en leuk om een aantal jaren voor TomTom te werken. Van ruim vóór de launch van de eerste TomTom tot ruim na de beursgang. Is het artikel van jouw hand? Als je wilt kan ik je nog een paar leerzame zaken aan de hand doen (die ik heb opgedaan bij TomTom). Groet, Leonard
Hi Leonard Ik schrijf mijn artikelen meestal naar aanleiding van een interesse in een bepaald bedrijf en verzin vervolgens een verhaaltje eromheen. In het geval van TomTom heb ik mij altijd verbaasd over de enorm hoge verwachtingen van beleggers. Dat was ongeveer van dezelfde orde als de verwachting dat Jason Bolt over 20 jaar nog steeds de 100 m onder 9,6 seconden loopt. Natuurlijk wil ik niets afdoen aan zijn prestaties of die van TomTom. Inmiddels begrijpen beleggers dat er geen echte duurzame monopolieposities bestaan. (Een les die beleggers van Apple nog moeten leren) Als jij trouwens nog iets hebt toe te voegen aan jou reactie dan zal ik en de lezers van het blog dat zeker op prijs stellen. Met vriendelijke groet Leo
Hi Leo, Er zijn nog veel aardige en leerzame zaken te melden over TomTom. De kern van TomTom is (uiteraard) de software. Aan de basis daarvan staan twee van de oprichters. Deze twee software mannen zijn a typische personen binnen hun vak. Bijzonder is dat het intuïtieve karakter van de interface mede wordt gevormd door de moeder van één van de oprichters; zij is kinderboekenschrijver. M.i. heeft dat een belangrijke invloed gehad. De andere partner is makkelijk en soepel in de omgang en 'sociable'. Iets wat onder dit soort professionals een zeldzaamheid is. Voor de programmeerproblemen op basaal niveau werden wiskundigen uit Rusland aangenomen. Van een instituut wat sinds de tijden van de tsaar op uitstekend niveau dit soort mensen opleid. Helaas worden er in NL niet meer van deze bollebozen opgeleid. Een gesprek met deze mensen kwam snel op het lage niveau van de Nederlandse opleiding en de bijlessen die zij voor hun kinderen organiseerden. Nog veel meer aardige en leerzame details...