Maatschappelijk verantwoord ondernemen, hoe doe je dat?

Waarom mvo of duurzaam ondernemen?

(mvo= afkorting maatschappelijk verantwoord ondernemen)

Maatschappelijk verantwoord ondernemen  en duurzaam ondernemen  zijn containerbegrippen voor tal van acties en maatregelen die organisaties kunnen nemen op het gebied van energiebesparing of vergroening, fair trade, duurzame inzetbaarheid van medewerkers enz…

Er is een groot besef dat wij anders om moeten gaan met onze planeet en de middelen die wij hebben. Er zijn grote bedreigingen waar wij allen voor staan:

• Klimaatverandering-> stijging van de zeespiegel, extremen in neerslag en droogtes;
• Energiebronnen die opraken;
• Energiebronnen die beheerd worden door regimes;
• Milieuvervuiling;
• Opraken van delfstoffen;
• Ontbossing;
• Instabiele regio’s die leiden tot immense vluchtelingenstromen;
• Grote verschillen tussen arme- en rijke landen;
• Disbalans beloning kapitaal en werk en
• Betaalbaarheid sociale stelsels.

Veel organisaties beseffen dat niet alleen de politiek antwoorden kan formuleren op deze bedreigingen, maar dat ook organisaties zelf de hand aan de ploeg kunnen slaan in hun strategische keuzes.

Misplaatst gebruik duurzaam of mvo

Helaas noemen tal van organisaties zich een maatschappelijk verantwoorde onderneming of een duurzame onderneming, terwijl ze dat niet zijn. Deze begrippen zijn natuurlijk een goed verkoopargument, want welke organisatie wil er tegenwoordig niet ‘duurzaam’ zijn ? Het misplaatst gebruik van de termen ‘duurzaam’ en ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ leidt tot devaluatie van deze begrippen.

Wanneer ben je nu echt een mvo of duurzame organisatie?

In het beleid van de organisatie staan de 3 P’s centraal: People (mensen), Planet (milieu) en Profit (economische winst).

People, Profit, Planet (3Ps)

Er zijn 9 MVO-thema’s waar de organisatie beleid op moet hebben geformuleerd:

1. Gedragscode

Afspraken binnen de organisatie die worden gemaakt op het gebied van ethiek, normen en waarden respecteren, rekening houden met ieders belangen, transparantie, verantwoording en respect voor mensenrechten.

2. Wet- en regelgeving
   Toepassen en houden aan: branchegerichte, regionale, landelijke en internationale wet- en  regelgeving. Voorbeelden zijn Cao’s, wetten en besluiten, internationale verdragen.
3. Goed bestuur
   Omvat het gehele systeem van het besturen van een organisatie en de besluitvormings-processen. De aanwezigheid van een eenduidige missie/ visie die gekoppeld is aan (meer)jaarplannen, risicoanalyses, beheersplannen, managementinformatie etc. Maar ook de voorbeeldrol die het management heeft binnen de organisatie op het gebied van MVO.
4. Personeelsbeleid
   Een beleid gericht op een goede wederzijdse relatie tussen werknemer en werkgever met als basis een arbobeleid, overlegstructuur, inspraak, klachtenbehandeling en functionering- en/ of beoordelingsgesprekken.
5. klantenbeleid
   Betreft o.a. eerlijk en volledig informeren van de klant, beschermen van de gezondheid en veiligheid van klanten, duurzame consumptie, service naar klanten, geschillenoplossing, voorkomen van misleiding, werken volgens reclamecodes en de bescherming van klantengegevens en privacy.
6. Omgevingsbeleid
   Zorgen dat lokale gemeenschappen mee kunnen profiteren van activiteiten van de organisatie. Dit kan door de lokale gemeenschap bij de activiteiten te betrekken. Maar dit is ook mogelijk door bij te dragen te leveren aan economische en/ of sociale ontwikkeling. Een goed voorbeeld is gebruik maken van lokale leveranciers of (onder)aannemers.
7. Ketenbeleid
   Het bevorderen van MVO bij toeleveranciers en afnemers (de keten).Zoeken naar mogelijkheden om samen een win/win situatie te creëren die wellicht de organisaties overstijgen. Daarnaast het ‘geven van het goede voorbeeld’, afwijzen van omkoping en steekpenningen, geen inmenging in de politiek.
8. Milieubeleid
   Duurzame productie en consumptie, voorkomen van vervuiling.Daarnaast het creëren van bewustwording bij binnen en buiten de organisatie op het gebied van milieu.
9. Communicatiebeleid
   Communicatie is het verbindende element tussen bovenliggende thema’s. Zonder communicatie zijn het ‘eilandjes’. Een organogram, een overlegstructuur en communicatiemiddelen zijn de bestanddelen die nodig zijn om informatie binnen en buiten de organisatie uit te wisselen en te delen.

Vormgeven aan de negen thema’s MVO

Een aantal zaken zoals ethiek, voldoen aan wet- en regelgeving zijn in beton gegoten. Het is voor veel organisaties al uitdagend om dat te bewaken. Zie de perikelen bij ABN-AMRO (Dubai), Imtech, SBM-offshore (Petrobas). Daarnaast zijn er uitdagingen die verschillen naar de aard van de organisaties en waar zij beleid op kan formuleren. Dat betreft haar markt, productielocaties, aard van de productie of diensten, transportbewegingen, import en expert e.d.

Indien je alleen een paar zonnepanelen plaatst, dan ben je dus nog geen MVO-organisatie. Een MVO- organisatie zal ook aantoonbaar moeten maken dat zij voortdurend stappen maakt op de negen beleidsterreinen. Beleid vertaal je in doelstellingen en doelstellingen vertaal je in SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, resultaatgericht en tijdgebonden) KPI’s (kritische prestatie indicatoren.

Van missie tot uitvoering van beleid en bijbehorende monitoring

Kortom, geen woorden maar daden.

Managementsystemen voor mvo organisaties

Om voortdurend vorderingen te meten en indien nodig bij te stellen, zal een organisatie toegerust moeten zijn met een passend managementsysteem. Het is dan ook noodzakelijk dat een MVO-organisatie hetzij ISO9001, of ISO14001, of ISO18001 gecertificeerd is.

• ISO9001 betreft een kwaliteitsmanagementsysteem gericht op kwaliteit. Kwaliteit betreft niet alleen de kwaliteit van je product of dienst, maar ook van de processen in de organisatie.
• ISO14001 betreft een kwaliteitsmanagementsysteem gericht op milieuprestaties.
• ISO18001 betreft een kwaliteitsmanagementsysteem gericht op arbeidsveiligheid.

Een essentieel onderdeel van de ISO-normering is de PDCA-cirkel van Deming.

PDCA-cirkel van Deming

Middels de PDCA-cirkel komt de organisatie tot hoger level. MVO is dus niet één keer de balans opmaken, maar een voortdurend aantoonbaar verbeterproces voeren.

De consument vraagt erom.

Naast de consumenten als eindgebruikers zijn er de opdrachtgevers, die eisen stellen aan de organisatie of die de organisatie dwingen verantwoording af te leggen. Bijvoorbeeld overheidsinstanties eisen dat hardhout op een verantwoorde wijze wordt gewonnen(FSC-keurmerk), consumptie-goederen die een Fair-trade certificaat dragen.

……en wat gebeurt er bij ‘onacceptabel’ gedrag?

Een organisatie kan zich niet veroorloven halsstarrig of hooghartig te reageren in het maatschappelijke veld zonder daarvoor te worden afgestraft.
Dat werd echt duidelijk toen Shell het voornemen had om het olieboorplatform Brent Spar af te laten zinken. Dat heeft een immense maatschappelijke verontwaardiging teweeggebracht, die Shell nog jarenlang heeft achtervolgd.

Een ander voorbeeld is Nike, die gedwongen werd de arbeidsomstandigheden in de fabrieken in Azië aan te pakken. Nike heeft het begrepen en heeft nu een voortrekkersrol op het gebied van arbeidsomstandighedenbeleid.

Wat te denken van de kolencentrales van NUON in de Eemshaven, die voordat ze ook maar een uur gedraaid hebben, leiden tot miljardenafschrijvingen.

Van recentere datum is Apple, die maatregelen heeft afgekondigd om de arbeidsomstandigheden bij haar grootste leverancier (Foxconn) te waarborgen. Apple zal wel moeten want een kopersstaking zal desastreus uitpakken voor haar.

Dichter bij huis: supermarkten die gedwongen worden te stoppen met de kiloknallers. Albert Heijn vond het echt niet leuk om keer op keer door Wakker Dier te kijk worden gezet.

Leidt MVO tot kostenverhoging?

Wellicht op de korte termijn maar zeker niet op de (middel)lange termijn.
Imtech mocht willen dat zij een MVO-organisatie waren. Ondernemen wordt nog door velen gezien als de grenzen opzoeken (of er overheen gaan). Vertrouw daarom nooit op de goede inborst of ethische normen van de betrokken medewerkers. Maar geef voorbeeld en zorg voor borging in de organisatie.

Een goed personeelsbeleid zal leiden tot een lager verzuim, een grotere motivatie en betrokken medewerkers. Maak van personeel medewerkers. Er is veel potentie op de werkvloer die niet gebruikt wordt omdat de organisatie daar niet op is ingericht. Gemiste kansen!

Extern- en interne transportbewegingen in een organisatie analyseren kan leiden tot aanpassingen (Lean), die voordeliger uitpakken, zoals gebruik maken van (binnen)scheepvaart of goederenvervoer per spoor in plaats van vrachtverkeer. Niet alleen een enorme CO²reductie, maar ook een kostenreductie. Hetzelfde met energieverbruik. Unilever heeft sinds 2008 ruim 20% energiereductie bereikt (CO²reductie van 1 miljoen ton). Dat levert jaarlijks besparingen op die in de honderden miljoenen euro’s lopen.

Indien wij het belang van de klant niet in de gaten houden, kan dat leiden tot megaboetes en kopersstakingen. Denk maar aan de terugroepacties in de automobielindustrie. Het niet of te laat terugroepen is nog veel dramatischer. Claims die in de miljarden kunnen lopen. Dat is de reden dat kwaliteitsbewaking en verbetermethoden zoals SiXSigma (het reduceren van fouten tot 0,0003%), zo gretig worden omarmd door veel organisaties.

Menig grote onderneming heeft kwaad bloed gezet in een omgeving door te werken met ‘eigen’ partijen en geen werk of leveranties te gunnen aan lokale ondernemers. Ook hier geldt het credo ‘een goede buur is beter als een verre vriend’. Met lokale ondernemers is een organisatie beter in staat om problemen snel op te lossen of met elkaar te werken aan innovatie. De communicatie (face to face) loopt een stuk gemakkelijker. Veel (sport)verenigingen zijn aangewezen op een vorm van sponsoring. Medewerkers bij het bedrijf zijn vaak ook lid van een vereniging. Het motiveert de betrokkenheid van de medewerker en de trots op de organisatie.

Samengevat leidt MVO tot besparingen maar zet ook aan tot innovatie. Indien men ‘anders’ gaat denken ziet men nieuwe kansen en mogelijkheden.

Is certificering  voor mvo nodig?

Daar heb ik al hele discussies over gevoerd. Kun je niet een MVO-organisatie zijn zonder certificering? Ja dat kan, maar hoe moet ik dat als mogelijk belanghebbende weten? Omdat de ondernemer het zegt? Maakt de ondernemer de negen Thema’s waar? Zit het in de genen van de organisatie om continu te willen verbeteren?

Dat kan de organisatie aantoonbaar maken door naast een ISO-certificaat ook een MVO-certificaat te voeren volgens ISO26001.
Een tegenargument dat ik regelmatig hoor: het is een nieuwe inkomstenbron voor adviesbureaus, die van bedrijven willen plukken en de onderneming weer met kosten op willen zadelen. Als de ondernemer er zo in staat, houd het gewoon op.

Als Kam-adviseur wil ik natuurlijk graag een boterham verdienen. Indien mijn werkzaamheden geen toegevoegde waarde hebben, zoals (toekomstige) besparingen of opbrengsten, dan zou ik mijn werk niet goed doen.

 
 
Categorie Organisatie Advies