Wat is burn-out?

Burn-out is een psychologisch syndroom dat gekenmerkt wordt door emotionele uitputting, depersonalisatie of cynisme en verminderde persoonlijke effectiviteit. Het is een aandoening met een hoge lijdensdruk, ook voor de directe naasten en die bovendien het geestelijk welbevinden langdurig en ernstig ondermijnt (Verhoef).

Belangrijke gevolgen van burn-out zijn absenteïsme, dat is ziek zijn en niet aanwezig op het werk, en presenteïsme, dat is ziek zijn en wel aanwezig op het werk. Beide gevolgen van burn-out worden beschouwd als twee typen van aanwezigheidsgedrag die kunnen leiden tot verlies van productiviteit.

Arbeidssatisfactie, werklast en burnout zijn onderling gerelateerd binnen de arbeidspsychologie. Een lage arbeidssatisfactie zal meer werkstress geven evenals een hoge werklast. Chronische stress is een belangrijke oorzaak van burn-out.

Het werkdomein en het thuisdomein beïnvloeden elkaar wederzijds: stress of tijdgebrek binnen het werkdomein kan het thuisdomein in negatieve zin beïnvloeden. Een werknemer bijvoorbeeld die gewoonlijk pas laat klaar is met het werk en door tijdgebrek pas thuiskomt als de kinderen al op bed liggen, kan gemakkelijk tekortschieten in de rol als opvoeder, wat weer stress binnen het thuisdomein kan veroorzaken.
 
burn-out
 

Twee soorten werkeisen

  1. Generieke werkeisen verwijzen naar algemene vaardigheden, kennis en eigenschappen
    die van toepassing zijn op een breed scala van beroepen en functies, zoals communicatieve vaardigheden probleemoplossend vermogen, organisatievaardigheden en samenwerking. Generieke werkeisen zijn relevant, ongeacht de specifieke aard van het beroep en zijn belangrijk voor het succesvol functioneren in verschillende werkomgevingen. Ze kunnen beschouwd worden als de basisvaardigheden en eigenschappen die nuttig zijn ongeacht het vakgebied.
  2. Beroepsgebonden werkeisen verwijzen naar de specifieke vaardigheden, kennis en eigenschappen die vereist zijn voor een specifiek beroep of functie. Deze eisen zijn gericht op de specifieke taken, verantwoordelijkheden en technische aspecten van een bepaald beroep. Bijvoorbeeld, technische vaardigheden zoals programmeren voor een softwareontwikkelaar, vaardigheid in lichamelijk onderzoek voor een huisarts.

Uitwerking naar huisartsen

Beroepsgebonden werkeisen zijn direct gerelateerd aan de unieke vereisten van een specifiek beroep. In het algemeen kunnen generieke werkeisen beschouwd worden als overkoepelend en van toepassing op verschillende beroepen, terwijl beroepsgebonden werkeisen specifiek zijn voor een bepaald beroep. Beide soorten werkeisen zijn belangrijk voor het succesvol functioneren in een bepaald beroep.

Van de generieke werkeisen is het voornamelijk werkdruk dat het ontstaan van burn-out beïnvloedt. Van de beroepsspecifieke werkeisen zijn het voornamelijk managementtaken (administratie etc.) die het ontstaan van burn-out beïnvloedt.
Bij deze beroepsgroep is het voornamelijk stressgerelateerde werk-thuisinterferentie die het ontstaan van burn-out beïnvloedt. Bepalend voor burn-out onder huisartsen zijn werkdruk en indirecte patiëntenzorg (managementtaken) zijn. Werken met mensen heeft een verminderend effect op burn-out.

 
Literatuur

Eliens, A., H. Woldendorp en A. Jeninga (2024). Interventies voor Goed Werk. Voorkomen en oplossen van burn-out in de gezondheidszorg. Amsterdam: SWP (in druk)
Verhoef, N.C. (2024). Dutch General Practitioners and their Burnout: a study into its origins and consequences. Proefschrift Open Universiteit