Tja, de anderen

You cannot transform a system unless you are willing to engage with the people in it, especially those you find most difficult." (Kahane)

Gedrag

Hoe gedraag je je het beste in een complex systeem? Erken en neem verantwoordelijkheid voor je rol binnen het systeem, in plaats van slechts te doen wat verwacht wordt of wat je zelf prettig vindt. Benader anderen als vriendelijke contacten en ontwikkel relaties op meerdere niveaus. Kijk voorbij het voor de hand liggende en ontdek verborgen hefbomen en perspectieven binnen systemen. Herken en benut de 'scheuren' of zwakke plekken in systemen als kansen voor verandering, in plaats van ze te negeren. Durf te experimenteren en nieuwe benaderingen te proberen, zelfs als ze onbekend of oncomfortabel zijn. Werk samen met mensen die anders denken of zijn dan jij, om bruggen te bouwen. Vind het evenwicht tussen doorzettingsvermogen en rust.

In samenwerkingsprojecten tussen verschillende organisaties is het essentieel om relaties op te bouwen die verder gaan dan functionele interacties. Door elkaar te erkennen als mensen met gedeelde waarden en doelen, ontstaat er een sterkere basis voor samenwerking en verandering.

Invloed

Binnen een systeem hoef je geen formele macht te hebben om invloed uit te oefenen. Systeemverandering begint bij het erkennen van je eigen plaats en invloed binnen het geheel, en verantwoordelijkheid nemen voor je keuzes. Systeemverandering vraagt samenwerking met mensen met wie je het misschien oneens bent of die vanuit een ander belang opereren. Je kracht ligt er echter in deze verschillen op te zoeken om verbinding te maken.

Reflectie

Soms houden systemen zichzelf in stand omdat niemand de onderliggende aannames, routines of blinde vlekken bevraagt. Probeer daarom “het ongeziene” te zoeken en bespreekbaar te maken.
Kunnen reflecteren is handig. Je wordt je bewust van je eigen positie en invloed in het systeem, je leert van je acties en interacties, je doorziet je aannames en patronen en kunt daardoor bewuster en effectiever handelen. Reflectie betekent ook kritisch durven kijken naar hoe jouw positie invloed heeft op anderen, wat je (onbewust) in stand houdt binnen het systeem en waar je ruimte kunt maken voor andere stemmen.

Literatuur

Kahane, A. (2025). Everyday Habits for Transforming Systems: The Catalytic Power of Radical Engagement. Berrett-Koehler Publishers
Woldendorp, H., A. Jeninga en A. Eliens. (2025). Kun je me doorverbinden met…mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Uitgever Virtuoos