Wereld

Veel managementtheorieën zijn gebaseerd op zogenaamde 'small worlds', waarin alle relevantie informatie bekend en berekenbaar is. De huidige complexe werkelijkheid kan beter beschreven worden als een 'large world', waarin optimaliseren onmogelijk is en heuristieken (eenvoudige besluitvormregels) juist beter presteren.
 

Kenmerk Small world Large world
Informatie Volledig bekend en betrouwbaar Onvolledig, onzeker, tegenstrijdig
Structuur Goed gedefinieerd, stabiel en voorspelbaar Dynamisch, complex en vaak veranderend
Beslisomgeving Kan worden gemodelleerd met waarschijnlijkheden Onvoorspelbaar, geen betrouwbare kansverdelingen
Strategie Optimalisatie Kansberekening, logica Heuristieken, adaptieve regels, intuïtie
Voorbeeld Kansspel (dobbelstenen, roulette), productieplanning Leiderschap, innovatie, HR-beleid, pandemierespons

 

Snelheid

Snelle heuristieken zijn eenvoudige beslisregels die mensen helpen om snel en met weinig informatie toch effectieve beslissingen te nemen, vooral in situaties van onzekerheid. Een snelle heuristiek is een eenvoudige mentale regel of vuistregel die je gebruikt om een beslissing te nemen zonder alle informatie of complexe analyses. Het idee is dat minder soms meer is: in situaties waar volledige informatie ontbreekt of waar tijd en middelen beperkt zijn, kan een simpele regel betrouwbaarder en sneller zijn dan geavanceerde modellen.

Kenmerken

Keep it simpleEen heuristiek kent drie kenmerken. Waar ga je naar informatie zoeken. Wanneer stop je met zoeken. Hoe neem je een beslissing op basis van die informatie.
Veel gebruikte heuristieken zijn:

  • Neem-de beste-heuristiek: bij keuze tussen twee alternatieven zoek je de belangrijkste indicator. Je stopt als die indicator een verschil aangeeft. Je kiest op basis van die indicator
  • Hiërarchische heuristieken bij personeelsselectie. Bepaal de belangrijkste selectiecriteria. Vergelijk op het hoogste criterium. Als gelijk, kijk dan pas naar de volgende. Stop zodra er een onderscheid is
  • Neem-de-eerste heuristiek: kies de eerste beschikbare optie die voldoet aan een basiscriterium
  • Bevredigende heuristiek: Stop zodra een optie ‘goed genoeg’ is in plaats van te zoeken naar het best mogelijke.

Context

Een heuristiek werkt binnen een specifieke context. Een beslisstrategie (zoals een heuristiek) is niet universeel goed of fout: ze is rationeel als ze goed past bij de structuur van de omgeving waarin ze wordt toegepast. Het is juist irrationeel om in een large world te doen alsof je in een small world zit, bijvoorbeeld door blind complexe modellen te gebruiken in een onvoorspelbare omgeving.

Daarom zijn ecologisch rationele heuristieken nodig in een large world, omdat ze robuust zijn tegen dataruis, ze snel kunnen reageren op verandering en ze cognitief licht zijn (weinig verwerking vereist).

Literatuur

Reb, J., S. Luan en G. Gigerenzer. (2024). Smart Management: How Simple Heuristics Help Leaders Make Good Decisions in an Uncertain World . MIT Press
Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! SWP