Transformatie

De energiesector bevindt zich in een fundamentele transformatie. Door de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) en digitale technologieën verschuift het paradigma van:

  • reactief beheer naar proactief onderhoud,
  • gecentraliseerde systemen naar gedistribueerde energie-infrastructuren,
  • fossiele energie naar duurzame, data-gedreven netwerken

Inzet AI

Deze technologische verschuiving heeft gevolgen voor infrastructuur, personeel, duurzaamheid, beleidsvorming én eindgebruikers. AI kan piekbelasting voorspellen op basis van weermodellen en gebruikersgedrag, waardoor windenergie efficiënter wordt ingezet. Traditioneel onderhoud is gepland of reactief. Met AI wordt onderhoud datagedreven en proactief, wat kosten verlaagt en risico’s minimaliseert. Hierdoor ontstaan minder storingen en uitval van kritieke infrastructuur , kostenbesparing op fysieke inspecties en noodgevallen en een langere levensduur van apparatuur dankzij tijdige interventies. Door digitalisering ontstaan er lokale, flexibele energie-eilanden. Lokale zelfvoorziening wordt haalbaar, met lage afhankelijkheid van centrale netten.

AI kan het functioneren van duurzame energiebronnen zoals zonne- en windenergie optimaliseren, door gebruik van real-time data en voorspellende algoritmes. Bij hybride systemen (bijvoorbeeld zonenergie en batterijopslag) bepaalt AI de optimale verhouding tussen directe verbruik, opslag en netinjectie. Slimme energiemeters kunnen verbruiksdata analyseren.

Congestie

netcongestieIn veel regio’s is nu al sprake van netcongestie. De elektriciteitskabels of transformatorstations kunnen de vraag of aanbod niet aan. Er ontstaat een mismatch tussen waar energie wordt opgewekt en waar ze nodig is. De netbeheerder kan niet snel of slim genoeg reageren op veranderende omstandigheden. AI kan via realtime analyses voorspellen wanneer en waar pieken optreden, de energievraag verschuiven in de tijd (demand shifting), door bijv. slimme sturing van laadpalen of warmtepompen en lokale productie beter benutten, zodat minder transport nodig is.

Lokale energienetwerken (microgrids) kunnen onafhankelijker functioneren, gecoördineerd door AI. Daardoor wordt lokale congestie ontkoppeld van het hoofdnet. In een bedrijventerrein met batterijopslag stuurt AI aan dat opgeslagen stroom tijdens piekmomenten aan de buren geleverd wordt. Slimme contracten en dynamische prijzen kunnen gebruikers stimuleren om op gunstige momenten energie te gebruiken. AI kan dit op wijk- of netwerkniveau coördineren, wat de piekvraag verlaagt. AI en digitalisering maken het mogelijk om binnen woonwijken congestie slim op te vangen, zonder direct netverzwaring nodig te hebben. De sleutel ligt in: lokale dataverzameling.

Literatuur

El Bhiri B. , A. Hussain en Y. Maleh (2025). AI and Digital Transformation: Innovations in Supply Chain, Education, and Energy System. Springer
Woldendorp, H. In druk: AN DIGITAL TRANSFORMATION OF THE BUILT ENVIRONMENT: INFRAVITAAL, A CASESTUDY . ROUTLEDGE