Het belang van goede verhalen

‘You can’t beat a story with fact. You can only beat it with a better story.’

Keuze

De kernvraag bij transformatieprocessen is: hoe transformeer je een verandering van een ‘opgelegd plan’ naar iets dat we willen omarmen en meebouwen? We willen weten waarom een verandering gebeurt — niet alleen wat er verandert of hoe. We reageren instinctief als onze keuzevrijheid wordt ingeperkt. Daarom is het belangrijk ons ruimte te geven om zelf te ontdekken, experimenteren en betekenis te maken. Succesvolle verandering is geen lineair traject, maar een adaptief proces. Als ze continuïteit willen zullen organisaties moeten steeds beter worden in het vermogen om te veranderen.

Betekenis

In complexe organisaties lopen meerdere veranderingen tegelijk, elk met eigen doelen, teams en belangen. Dat vraagt niet alleen vakkennis, maar vooral managementvaardigheden om samenhang, spanning en prioriteit te bewaken. Veranderkracht zit niet in méér doen, maar in minder doen met meer betekenis. In complexe omgevingen verdwijnen spanningen nooit; ze moeten worden gehanteerd, niet opgelost. Managers moeten leren om met paradoxen te werken. Dat kan het beste door in dialoogvormen te denken. Managers moeten de vaardigheid hebben om continu betekenis te geven. Dat vraagt narratief leiderschap: verhalen die richting, verbinding en consistentie brengen over meerdere initiatieven heen.

Narratief

Omdat we van nature via verhalen denken, is het krachtig om de verandering in een narratief te gieten dat urgentie, risico’s en een inspirerend toekomstbeeld samenbrengt. Goede verhalen helpen ons de eigen rol te zien in de transformatie, en verminderen de afstand tot abstracte plannen. We denken en voelen in verhalen, niet in PowerPoint-punten. Verandering mislukt vaak niet omdat mensen ‘tegen’ zijn, maar omdat ze het gevoel hebben controle en keuzevrijheid te verliezen. De rol van management in dit kader is niet om te overtuigen of te dwingen, maar om ruimte te creëren waarin mensen zelf betekenis kunnen geven aan de verandering.

Werk daarom niet met instructies, maar met betekenisvolle vragen: ‘Wat zou het voor jou makkelijker maken om dit toe te passen of ‘hoe kunnen we dit principe vertalen naar jullie praktijk’.

Structuur

Een goed verhaal: creëert betekenis (waarom doen we dit?), verbindt mensen emotioneel met een doel, helpt complexe situaties te ordenen in een herkenbaar raamwerk (begin – crisis – oplossing – toekomst) en maakt ruimte voor identificatie (“ik zie mezelf in dit verhaal”). De structuur van een goed verhaal is als volgt: waar komen we vandaan?waarom moet er iets veranderen?waar willen we naar toe?hoe gaan we dat doen?wat betekent dit voor mij?

Verbinding

Een goed verhaal moet uitnodigen tot reactie. Door in te gaan op die reacties kunnen we onze eigen betekenis toevoegen. Het gaat hierbij om de verbinding tussen ratio en emotie. Enerzijds dus wat moet er gebeuren en anderzijds waarom zou ik dit willen? Dit volgt uit het gegeven dat we drie psychologische basisbehoeften hebben (zelfdeterminatietheorie): autonomie (zelf keuzes kunnen maken), competentie (het gevoel te hebben dat je ergens goed in bent) en verbondenheid (deel uitmaken van een betekenisvolle groep).

Literatuur

Franken, A. (2025). van Leading Meaningful Change: A Practical Guide for Engineers, Technical Managers, and Complex Organisations.
Woldendorp, H., A. Jeninga en A. Eliens. (2025). Kun je me doorverbinden met …mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Uitgever Virtuoos