Wat is een hybride aanpak van verandermanagement?
‘Change agents do not move people — they remove what stops people from moving.’
(Stone)
Menselijke factoren
Elk verbeterprogramma moet rekening houden met menselijke factoren als gedrag, weerstand, motivatie en leren, anders keert het systeem terug naar de oude toestand zodra de druk verdwijnt. Verandering — ook als ze rationeel goed is — verstoort drie menselijke behoeften: Voorspelbaarheid (veiligheid: mensen verliezen controle over routines), Competentie (angst om niet meer succesvol te zijn) en verbondenheid (angst om status, invloed of groepsbinding kwijt te raken).
Hybride
In ieder verandertraject komt de vraag naar voren of ik me moet ik richten op procesverbetering of op de mensen die met die verandering omgaan. Het gaat dan om een hybride visie op verandermanagement: verandering is niet óf een mensgericht proces óf een technisch proces — het is een doorlopende interactie tussen mens, systeem en continu leren.
Verbeteren en veranderen
Het gaat daarbij om een combinatie van continu verbeteren (analyse, proces, meten, verbeteren) en verandermanagement (gedrag, emoties, betrokkenheid, adoptie). Verandermanagement is een integraal onderdeel van continue verbetering, niet een apart vakgebied. Verandermanagement is het meest effectief op die punten waar verschillende krachten samenkomen: tussen proces en gedrag, tussen data en betekenis, tussen strategie en operatie en tussen individu en organisatie. Het gaat er daarbij om patronen, afhankelijkheden en spanningen te zien (de systemische blik). Veranderingen mislukken zelden door één factor, maar door botsende subsystemen die niet zijn afgestemd.
Weerstand
Weerstand is geen tegenstand maar een vorm van betrokkenheid: het betekent dat mensen de verandering belangrijk genoeg vinden om er een mening over te hebben. Je kunt vier lagen van weerstand onderscheiden:
Vier lagen van weerstand en passende strategieën:
| Type weerstand | Oorzaak | Strategie |
| Cognitieve weerstand | Gebrek aan begrip (“waarom dit?”) | Communicatie: uitleg, transparantie, logica, data. |
| Emotionele weerstand | Angst, verliesgevoelens | Empathie: luisteren, erkenning, ruimte geven. |
| Gedragsmatige weerstand | Oude gewoonten, routines | Begeleiding: training, coaching, herhaling. |
| Culturele weerstand | Ongeschreven regels, groepsnormen | Leiderschap & voorbeeldgedrag: toon dat de nieuwe manier werkt. |
Cyclus
Mensen meenemen is een strategisch vakgebied dat inzicht vraagt in cognitieve psychologie (weerstand, gewoontevorming, verliesaversie), sociale dynamiek (macht, vertrouwen, informele netwerken) en emotionele intelligentie van de manager. Verandermanagement stopt niet bij implementatie. Echte verandering betekent leren, meten, bijstellen, opnieuw leren — een PDCA-cyclus van menselijk gedrag.
Literatuur
Stone, K.B. (2025). The Change Agent’s Field Guide: Mastering the Intersections of Change Management and Continuous Improvement. Routledge
Woldendorp, H., A. Jeninga en A. Eliens. (2025). Kun je me doorverbinden met …mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Uitgever Virtuoos
30 jaar ervaring als consultant en als interim manager. : Strategisch adviseur op het gebied van digitale transformatie en platformtechnologie; associé bij CCzorgadviseurs) ; adviseur professionele ontwikkeling. Partner InfraVitaal (www.infravitaal.nl; harry@infravitaal.nl). Toezichthouder Zorggroep Tangenborgh en ALS Zorgregelaars. Mede-bestuurder van de Coöperatieve Uitgever Virtuoos (https://uitgevervirtuoos.nl/) . Auteur van een vijftiental boeken over zelforganisatie, professionele ontwikkeling, platformtechnologie en digitale transformatie (van de gebouwde omgeving).
