Waar zitten de obstakels in transformatieprocessen?
‘The greatest danger in times of turbulence is not the turbulence; it is to act with yesterday’s logic.’ (Peter Drucker)
Transformatieprocessen hebben regelmatig een chaotisch karakter. Veel veranderingen stranden niet door wat je verwacht, maar door wat je niet ziet; bijvoorbeeld aannames, onuitgesproken spanningen of verborgen belangen. Veranderingen mislukken vaak omdat gedragingen niet veranderen, zelfs als systemen aangepast zijn.
Wat zijn verborgen obstakels? Bijvoorbeeld: informele machtsstructuren, stille weerstand, onduidelijke belangen, zwijgende cultuur, resource-tekorten. Menselijke reacties op verandering kunnen zijn angst, verliesaversie, status quo bias, groepsdruk, motivatie, behoefte aan betekenis. Nu we het probleem hebben gaat het om de aanpak.
We beginnen met voorbereiden. Het in kaart brengen van formele en informele beïnvloeders. Wie zou de verandering kunnen saboteren? Dan volgt mobiliseren: een kick-off waarin de visie wordt gedeeld. Dan start de implementatie: leg verantwoordelijkheden, rollen, stappen en meetpunten vast. Daarna volgt verankeren: updaten van processen, systemen, HR-beleid en KPI’s zodat de nieuwe manier de norm is.
Overzicht:
| Fase | Actie | Doel |
| Voorbereiden | Stakeholdermapping | Wie beïnvloedt & wie wordt beïnvloed |
| Voorbereiden | Obstakel-scan | Verborgen risico’s boven water halen |
| Voorbereiden | Visie & Waarom | Zingeving creëren |
| Mobiliseren | Communicatieplan | Transparantie & dialoog |
| Mobiliseren | Gedrag & emoties | Angst verminderen, motivatie verhogen |
| Mobiliseren | Quick wins | Momentum bouwen |
| Implementeren | Systematisch model | Structuur & richting |
| Implementeren | Feedback & metrics | Leren & bijsturen |
| Verankeren | Institutionaliseren | Nieuwe werkwijze als norm |
| Verankeren | Cultuur versterken | Waarden en gedrag duurzaam verankeren |
| Verankeren | Competentieontwikkeling | Continu leren & adaptiviteit |
Door te begrijpen hoe mensen reageren op onzekerheid, verlies, groepsdruk etc., kun je interventies en communicatie effectiever afstemmen.
Verandering vraagt niet alleen creativiteit maar ook sturing — duidelijke kaders, fasering, risico-management, aanspreekpunten, etc.
Literatuur
Prestento, G. (2025). Master the Change Maze: A leader's guide to transformation without chaos. Rethink Press
Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! SWP
30 jaar ervaring als consultant en als interim manager. : Strategisch adviseur op het gebied van digitale transformatie en platformtechnologie; associé bij CCzorgadviseurs) ; adviseur professionele ontwikkeling. Partner InfraVitaal (www.infravitaal.nl; harry@infravitaal.nl). Toezichthouder Zorggroep Tangenborgh en ALS Zorgregelaars. Mede-bestuurder van de Coöperatieve Uitgever Virtuoos (https://uitgevervirtuoos.nl/) . Auteur van een vijftiental boeken over zelforganisatie, professionele ontwikkeling, platformtechnologie en digitale transformatie (van de gebouwde omgeving).
