Experimenteren

toenemende complexiteit

Hoe kunnen we omgaan met de toenemende complexiteit om ons heen?  Complexiteit wordt vooral veroorzaakt door de interactie tussen elementen. Complexiteit wordt vaak niet goed begrepen: zelfs als er maar een beperkt aantal elementen binnen een systeem zijn zal de complexiteit van mogelijke toestanden enorm toenemen als die elementen met elkaar gaan interacteren. De mogelijkheid van interactie versterkt dus het complexiteitsproces.

Huidige organisaties worstelen met complexiteit of meer specifiek weten niet goed hoe ze met complexiteit om moeten gaan. Er is daarvoor maar één strategie: maak gebruik van complexiteit. Hoe complexer een systeem wordt hoe meer regulerende inspanning nodig is om te komen tot de samenhang van waarneming, herkenning en communicatie. Als organisaties zich aanpassen aan de toenemende complexiteit dan worden ze voortdurend met onzekerheid geconfronteerd. De belangrijkste regel hierbij is experimenteren.

Heeft hiërarchie meerwaarde?

Mensen met een ondernemende instelling hanteren drie soorten regels om met complexiteit om te gaan: wat moet ik doen; wat is belangrijk om te doen; met welke activiteiten stop ik. Complexe vraagstukken vereisen dus geen complexe oplossingen. Heeft hiërarchie zin in een wereld die snel verandert? Het antwoord is nee. Hiërarchische regels veranderen te langzaam, dus zijn ze ongeldig;  de nieuwe oplossing, die past in de nieuwe situatie, vraagt om bijsturen. Bijsturing kan echter alleen ontstaan bij mensen die de situatie kennen. Strategie en uitvoering kunnen niet van elkaar gescheiden worden. Een strategie die niet van invloed is op dagelijkse kritische besluiten is daarmee geen strategie.

Kernvraagstuk management

De mogelijkheid om gebeurtenissen te controleren is direct gekoppeld aan de mogelijkheid die gebeurtenissen te voorspellen. Management gaat daardoor niet om het optimaliseren van dingen, maar om ze in balans te houden. De energie van managers is vooral gericht op voortdurend bij elkaar brengen van conflicterende bedoelingen en verwachtingen. De kerntaak is dus een systeem in control houden of nog preciezer om complexiteit (aantal mogelijke toestanden van een systeem veroorzaakt door interactie met andere systemen en systeemelementen) te controleren. Het managen van complexiteit is daarmee het kernprobleem van management.

Systemische benadering

Centraal staat hiermee de vraag hoe systemen om kunnen gaan met de complexiteit van hun omgeving die het gevolg is van voortdurende veranderingen en de snelheid waarmee die veranderingen plaats vinden. De systemische benadering kent als uitgangspunt dat de output van een systeem altijd gebaseerd is op:

  • Structuur van het systeem
  • Regels die het gedrag bepalen
  • Patroon van interacties tussen systeemelementen en subsystemen

De oplossing ligt in de structuur (of organisatie) van het systeem in beeld.

Literatuur

Sull, D. en K.M. Eisenhardt. (2015). Simple rules. How to thrive in a complex world. Boston: Houghton Mifflin Harcourt

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. (2022). Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP