“The mindset or paradigm out of which the system—its goals, power structure, rules, its culture—arises is the deepest leverage point. A paradigm is the source of a system. From it, its goals, information flows, feedbacks, stocks, flows and behavior emerge.” (Meadows)

Patronen

De impact van de digitale transformatie verhoogt de complexiteit van wat er om ons heen gebeurt en raakt ons allemaal. In ons boek ‘Zie je Big Picture’ hebben we uitgewerkt dat het gaat om je identiteit, inzicht en initiatief in samenhang vorm te geven. Hiermee onderken je patronen en kun je de context waarin je werkt en leeft duiden.

Dagelijks leven

systeemdenkenHoe pas je systeemdenken toe in het dagelijks leven? Veel traditionele probleemoplossingstechnieken zijn lineair en richten zich op het behandelen van symptomen in plaats van de onderliggende oorzaken. Dit leidt vaak tot kortetermijnoplossingen die het probleem slechts tijdelijk verlichten, onbedoelde neveneffecten die nieuwe problemen veroorzaken en weerstand binnen het systeem, omdat de verandering niet goed geïntegreerd wordt. Systeemdenken kijkt naar het grotere geheel en de interacties binnen een systeem.

Op zoek naar systeemeffecten

Begin met het identificeren van fundamentele systeemproblemen in plaats van reactief symptomen te bestrijden. Voorbeeld: Een hoog ziekteverzuim oplossen door gezondheidsprogramma's te introduceren is goed, maar de echte oorzaak (stress, slechte werkomgeving, gebrek aan autonomie) moet aangepakt worden.

Wat helpt is zoeken naar plekken in het systeem waar een kleine verandering een groot effect heeft. Voorbeeld: In plaats van plastic recycling te stimuleren, focus op bronvermindering door fabrikanten te verplichten minder verpakkingen te gebruiken.

Betrek stakeholders vroeg in het proces en zorg voor draagvlak. Gebruik methodes zoals design thinking om iteratief te bouwen aan effectieve oplossingen. Voorbeeld: Duurzame stadsontwikkeling is effectiever als bewoners, bedrijven en overheden vanaf de start samenwerken.

Hefbomen

Het concept van hefbomen (leverage points) in systeemdenken is geïntroduceerd door de systeemdenker Donella Meadows. Hefbomen zijn strategische plekken binnen een systeem waar kleine veranderingen grote effecten kunnen veroorzaken. Door deze punten te identificeren en effectief te benutten, kunnen we duurzame en impactvolle verbeteringen realiseren. De diepste hefboom ligt vaak in het veranderen van hoe we denken en wat we als ‘normaal’ beschouwen.

Literatuur

Wisdom University. (2023). Problem Solving Through Systems Thinking: How To Apply Systems Thinking To Tackle Pressing Issues And Unfold A Clear Solution In A Highly Interconnected ... The Labyrinth Of Decision Complexity)

Woldendorp, H. en A. Jeninga. (2018). Organisaties ontwarren. Systemisch kijken, denken en doen binnen de gezondheidszorg. SWP

Woldendorp, H., H. de Groot, T. Woldendorp en C. Boven. Zie je Big Picture. Transformeer succesvol! Amsterdam: SWP