‘Professionele zeggenschap vraagt om een ontwikkelingswijze, waarin sommige ontwikkelingen voorwaardelijk zijn voor andere’(Peppel/Woldendorp, 77)

In ons boek ‘Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg) organisaties hebben we een stappenplan voor de digitale transformatie uitgewerkt. In het ‘Huis van de professionele zeggenschap’ hebben we een fasenmodel voor verpleegkundig leiderschap uitgewerkt. We gaan nu in hoofdlijnen in op een stappenplan voor het ontwikkelen van een AI strategie.

  • Fase 1:

    Verken de strategische waarde van AI. Het doel is te begrijpen wat AI voor jouw organisatie kan betekenen. Activiteiten: inzicht in de basisprincipes van (generatieve) AI, hoe gebruiken concurrenten AI, beoordeel je huidige bedrijfsmodel op AI-potentieel (productie, service, klantrelatie, etc.).

  • Fase 2:

    Identificeren van toepassingsgebieden. Het gaat om het in kaart brengen waar AI echt een verschil kan maken. Activiteiten: focus op processen met repetitieve taken, grote hoeveelheden data, of klantinteractie. Ontwikkel een waardematrix om ideeën te prioriteren (impact versus haalbaarheid).

  • Fase 3:

    Ontwikkelen van AI capaciteiten. De organisatie wordt voorbereid op de AI-adoptie. Activiteiten: samenstelling multidisciplinair AI-team samen, investering in datageletterdheid en AI-training voor medewerkers, keuze voor leveranciers.

  • Fase 4:

    Start van experimenten en prototypes. Het gaat om het in de praktijk teseten van AI met beperkte risico’s. Activiteiten: keuze voor use cases en ontwikkeling van MVP’s (Minimum Viable Product).

  • Fase 5:

    Integreren van ethiek en governance. Het gaat om randvoorwaarden in te vullen die zorg dragen voor een verantwoord gebruik van AI. Activiteiten: opstellen van AI-principes (transparantie, bias-vermijding), zorgen voor compliance met regelgeving (zoals AVG/GDPR, EU AI Act).

  • Fase 6:

    Opschalen en verankeren in de organisatie. Het gaat om AI structureel onderdeel te maken van de organisatie. Activiteiten: herzien van je missie, structuur en waardeketen in het licht van AI-mogelijkheden, succesvolle pilots worden organisatie breed ingevoerd.

AI strategieTijdens de fasering geldt dat digitale vaardigheden essentieel zijn. Iedereen moet begrijpen wat AI doet en hoe ermee te werken. Werkmethoden moeten uitlegbaar blijven, ook als AI meebeslist. Teams moeten niet alleen willen, maar ook durven anders werken.

Generatieve modellen (zoals Chat GPT) worden integraal onderdeel van productontwikkeling, contentcreatie en besluitvorming. Organisaties zullen moeten leren samenwerken met AI-systemen als co-creators in plaats van als tools. Toekomstbestendige organisaties onderscheiden zich op twee vlakken:

  1. Ze hebben strategisch vermogen om kansen te herkennen en snel op te schalen.
  2. Ze hebben aanpassingsvermogen in hun cultuur, leiderschap en processen.

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. SWP.
Lewrick, M. en O. Hatamleh . (2024). AI and Innovation: How to Transform Your Business and Outpace the Competition with Generative AI . Wiley
Peppel, R., H. Woldendorp, M. Veenvliet en A. Jeninga. (2023). Het huis van de professionele zeggenschap. De route naar verpleegkundig leiderschap