‘In our rush to embrace AI’s capacity for generating answers, we risk overlooking something crucial: answers are only as good as the questions that prompt them’(Smith, 23).

Perspectief

vragen stellenHet stellen van vragen veronderstelt vaak al een bepaald antwoord. Vragen impliceren immers dat er al inzicht is in het onderwerp. Wie een vraag stelt doet dat altijd vanuit een specifiek perspectief. Vragen onthullen hiermee hoe we denken en wat we belangrijk vinden.

Veronderstelling

Een veronderstelling is een aanname die als vanzelfsprekend wordt beschouwd in de vraagstelling zelf, zonder dat die expliciet wordt genoemd of onderzocht. De vraag ‘wat is de oorzaak van dit probleem veronderstelt dat er zowel een probleem is als dat er een oorzaak is. Je slaat eigenlijk over de vraag te stellen of het wel klopt dat er een probleem is: de veronderstelling wordt niet bevraagd maar als uitgangspunt genomen.

Betekenisgeving

Het is daarom handig je vragen te analyseren. Dan blijkt dat vragen niet neutraal zijn, maar altijd een richting bevatten. Het stellen van een vraag is een vorm van betekenisgeving. De analyse kan beginnen door jezelf af te vragen wat in de vraagstelling als vanzelfsprekend wordt aangenomen. Bijvoorbeeld: wat kunnen we doen om het falend beleid ten aanzien van zorgkosten bij te stellen. Het beleid faalt dus: weten we dat zeker of nemen we dat aan? Er moet een bijstelling plaatsvinden: er is dus een eigen norm. Er is een ‘we’ maar wie is dat?

Vraag achter de vraag

Wat ook helpt is een vraag over de vraag te stellen. Is dit wel het juiste frame van het probleem en is er een bewijs van je eigen veronderstelling. Je kunt een stappenplan gebruiken om je eigen vraagstelling te toetsen. Wat neem ik als vanzelfsprekend aan? Welke beoordeling zit al in de vraag? Kan ik de vraag ook anders formuleren? Wat gebeurt er als ik mijn veronderstelling weghaal? En tenslotte: wat vinden anderen eigenlijk van de vraag?

Literatuur

Smith, C. (2025). To question is to answer. How tot hink critically and thrive in the age of AI.
Woldendorp, H., A. Jeninga en A. Eliens. (2025). Kun je me doorverbinden met…mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Virtuoos