Inzicht krijgen in interactie door inclusieve modelmakerij

Door handelen ontdekken we wat er speelt. Mensen leven in een omgeving die ze door hun eigen handelen mede creëren en waar maken.  Door een beroep te doen op modellen en berekeningen (in plaats van bijv. verhalen vertellen) worden bepaalde beroepsgroepen in positie gebracht (bijv. controllers en planners) en andere juist uit positie gebracht. Het gaat om ‘in control’ zijn. Andere vormen van borging zoals vertrouwen geven en verantwoordelijkheid nemen krijgen daardoor geen ruimte.

Nodig is ‘inclusieve modelmakerij’ waardoor inzicht in interactie kan ontstaan (Van Twist). Mensen maken modellen, maar modellen maken ook mensen. Dit komt doordat modellen de pretentie hebben professionele praktijken te beheersen. Inclusieve modelmakerij gaat om het opbouwen van modellen in interactie met betrokkenen en belanghebbenden..
 
betekenisgeving in de zorg

In de interactie tussen cliënt en professional is een gelijkwaardige positie essentieel

Onze kennis construeren we zelf en daardoor zijn we voortdurend gedwongen onze eigen veronderstellingen te toetsen: deze zijn misschien niet meer geldig in de wereld die wijzelf hebben helpen te veranderen. Volgens Cornelis is communiceren er dan ook op gericht elkaar te corrigeren en te motiveren inzake het uitstippelen van veranderingen, die we zelf als noodzakelijk ervaren. Een veranderkundig model vereist continue toetsing en bijstelling. Daarom is in de interactie tussen cliënt en professional een gelijkwaardige positie essentieel. Alleen op die manier kan ook de professional veranderen.

Interacties en dubbel-interacties

Zorgprocessen bestaan uit individuele handelingen tussen een of meerdere personen, die echter zodanig met elkaar zijn verbonden, dat het gedrag van de een beïnvloedend is voor de ander en omgekeerd. Contingentie en wederzijdse afhankelijkheid bestaan uit interacties en `dubbel-interacties'. Het proces van organiseren en dus zorgverlening gaat steeds om gedeeld begrip (overeenstemming, consensus) tussen twee of meer personen over geschikte procedures, interpretaties en handelingen met betrekking tot een probleemsituatie (een stand van zaken die als probleem wordt gezien).

Niet één vorm van betekenis mag gaan domineren

Zorgorganisaties hebben meer dan één doel; dit geldt ook voor individuen. Altijd is er sprake van dynamiek (concurrentie tussen) inzake de verschillende doelen die gehaald moeten worden (Boonstra). De beoordeling van de relevantie van iets verschilt van persoon tot persoon en wordt bepaald door criteria die grotendeels buiten het individuele bewustzijn liggen. Ieder mens hanteert een aantal vooronderstellingen over de verschijnselen die hij of zij waarneemt. De interactie met de werkelijkheid wordt bepaald door deze vooronderstellingen. Omdat wijzelf denken dat er maar één werkelijkheid bestaat, de wereld zoals IK die zie, is de kans groot dat wij de ander willen overtuigen van dit wereldbeeld.

Mensen zien de wereld niet zoals hij is, maar zoals ze zelf zijn (Covey) Het gaat er juist om te zorgen dat niet één vorm van betekenis gaat domineren: de kunst van het (ook) loslaten. Hoeveel ruimte wil het management geven aan een professionele integriteit. Van Dinten: ‘als betekenis die anderen je geven domineert, ziet je leven er onvoorstelbaar anders uit dan wanneer je vanuit jezelf betekenis aan verschijnselen geeft’ (p. 507). Professionals zijn vaak verandermoe omdat (te) weinig rekening wordt gehouden met de redenen waarom zij voor hun vak hebben gekozen.  Hoewel het hier gaat om de interactie tussen management en professional, spelen dezelfde processen bij de interactie tussen cliënt en professional.

 

Literatuur

Boonstra, J. J.  (2000). Lopen over water. Over dynamiek van organiseren, vernieuwen en leren. Universiteit van Amsterdam: oratie

Cornelis, A. (1990). Logica van het Gevoel.  Filosofie van de stabiliteitslagen in de cultuur als nesteling der emoties.  Amsterdam: Boom

Covey, S. R. De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Contact, 1997

Dinten, W. (2002) van, Met gevoel voor realiteit. Over herkennen van betekenis bij organiseren. Ebu

Twist, M. van. (2018). Woorden wisselen. Werken aan een hertaling van besturen, organiseren en adviseren. Deventer: Vakmedianet

Watzlawick, P. (1989). Münchhausens ladder en Wittgensteins ladder. Uit de greep van de werkelijkheid. Deventer: Van Loghum Slaterus, 1989

Woldendorp,H. (2021). Technologische en sociale innovatie in de ouderenzorg. De impact van COVID-19. Amsterdam: SWP