‘Digital transformation in healthcare is not about technology adoption — it is about behavioral adoption’. (Bommakanti).

Verbinding

Succesvol veranderenVerandering in de zorg dient niet alleen vanuit kosten of doelmatigheid te worden benaderd, maar altijd in verbinding met de kern van de zorg: het welzijn van cliënten en patiënten. Veel projecten mislukken omdat ze starten met het instrument (We gaan een EPD/AI-systeem implementeren) in plaats van met het doel (We willen fouten in medicatieoverdracht halveren).

In de gezondheidszorg zijn veel professionals sterk gehecht aan routines, protocollen en veiligheid. Verandering raakt hun professionele identiteit en risicogevoel. Voor succesvol veranderen is het essentieel weerstand te herkennen, te exploreren en via participatie te kanaliseren.

Kompas

De beste technologie of systeem levert weinig op als personeel het niet gebruikt, of als processen er niet op zijn afgestemd. Daarom is training, gebruikservaring en integratie met werkstromen belangrijk. In de zorg is verandering nooit alleen een technisch of organisatorisch vraagstuk; het is een psychologisch, ethisch en relationeel proces, dat raakt aan identiteit, veiligheid, vertrouwen en waarden van zorgprofessionals. Zorgprofessionals volgen vaak een “innerlijke ethiek”: doen wat goed is voor de patiënt. Veranderingen die dat kompas bedreigen (denk aan digitalisering, tijdsdruk, kostenbesparing) veroorzaken wantrouwen.

Emotie

Veranderen in de gezondheidszorg betekent werken in hoogcomplexe, risicogevoelige omgevingen; met sterk professionele identiteiten (artsen, verpleegkundigen); onder hoge ethische en emotionele druk; binnen sterk gereguleerde structuren. De zorg is een emotioneel ecosysteem: angst, vermoeidheid, trots, rouw, schuld. Verandering roept die emoties extra sterk op.

Team

Gezondheidszorg is teamwork: artsen, verpleegkundigen, management, IT, administratie, familie, patiënten. Verandering lukt alleen via participatie en eigenaarschap van die hele keten. Een interventie in de zorg (bijv. nieuw EPD, taakverschuiving, nieuwe richtlijn) heeft altijd keteneffecten.
Systemisch denken helpt om afhankelijkheden en neveneffecten te zien.

Succes

Succesvol veranderen in de zorg kent een aantal kenmerken:

Mindset Omschrijving Praktisch voorbeeld
Mens vóór proces Eerst relaties, dan regels. Voor je een protocol aanpast, check de impact op werkdruk en patiëntcontact.
Van weerstand naar informatie Zie weerstand als signaal, niet als tegenwerking. “Wat probeert deze weerstand me te vertellen?”
Kleine stappen, groot leren Verandering is iteratief, niet lineair. Pilots, micro-experimenten, continue feedback.
Vertrouwen bouwen is werk Elke belofte, afspraak en follow-up telt. Kom terug op beslissingen, leg uit waarom iets niet lukte.
Zorg is systeem, geen silo Zie elke afdeling als deel van een geheel. Nodig afdelingen uit om elkaars knelpunten te ervaren.

 

Voor leidinggevenden betekent dit: zorgen voor veiligheid en empathie, inclusief werken, betekenis geven, eigenaarschap ondersteunen en verandering duurzaam maken. Digitale verandering in de zorg slaagt niet door technologie, maar door vertrouwen, co-creatie en ethische helderheid.

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix (SOM). SWP
Peppel, R., H. Woldendorp, M. Veenvliet en H. Woldendorp. (2023). Het huis van de professionele zeggenschap. De route naar verpleegkundig leiderschap. SWP
Bommakanti, G. (2025). Navigating Changes In Healthcare: Managing Change Effectively for Healthcare Professionals. Stardom Books