‘Strategic advantage is the ability to adapt faster than your context changes’(Olson)

Permanent

disruptieDisruptie is niet een tijdelijke afwijking van orde, maar een permanent kenmerk van het systeem. Organisaties die wachten tot het ‘weer rustig wordt, blijven dus in een permanente staat van achterstand.’ Disruptie is permanent omdat: innovatie continu doorgaat (geen eindpunt), succesvolle organisaties rigide worden, technologie sneller evolueert dan klantbehoeften en elke disruptor weer zelf ooit verstoord wordt.

Keuze

Om disruptie te benutten is het handig signalen in de omgeving op te pikken, trends te interpreteren, en te onderscheiden wat relevant is. Strategische keuzes maken gaat om het ontwerpen van een kader waarin keuzes betekenis geven, mogelijkheden openhouden en richting geven. Risico gaat om het herdefiniëren van risico, diepgaand horizon-scannen en het bouwen van veerkracht in je portfolio of organisatie.

Een voorbeeld uit de Corona tijd. Organisaties die vroege signalen zagen (bijv. lockdowns, veranderend consumentengedrag) konden eerder reageren. Keuzes moesten gemaakt worden onder hoge druk: verder investeren in digitaal, processen herzien, nieuw model exploreren. Niet alleen het risico van falen, maar ook de kans om te vernieuwen; wie snel schakelde, kon concurrentievoordeel behalen. De klassiek geplande verandering (over jaren) werd binnen maanden realiteit — organisaties moesten wendbaar zijn.

Systeem

Kijk niet alleen wat er verandert, maar hoe onderdelen in een systeem op elkaar ingrijpen. Begrijp dat waardecreatie verplaatst zich afhankelijk van hoe een systeem zich organiseert (bijv. hardware ? software ? diensten).

Kenmerken van de nieuwe disruptie zijn: constante versnelling (door exponentiële technologie (AI, automatisering, biotechnologie, quantum computing) verandert de omgeving sneller dan organisaties zich kunnen aanpassen), systeemverbondenheid, interdisciplinaire impact (technologische, ecologische, economische en sociale veranderingen overlappen) en onvoorspelbaarheid als norm. Modellen gebaseerd op historische data verliezen betrouwbaarheid; toekomstscenario’s moeten adaptief zijn.

Voorsprong

Organisaties die AI slim inzetten, maken ontdekkingen over nieuwe waarde-creatie en klantbeleving. Het vraagt ook organisatievermogen: datateams, leiderschap, cultuur van experimenteren. Het toont dat disruptie niet alleen externe schok is, maar ook interne transformatie in bedrijfsvoering en strategie vereist. Het is niet genoeg om te kiezen binnen het oude paradigma; soms moet het paradigma zelf veranderen (nieuw businessmodel, ecosystemen).

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. SWP
Olson, A.K. e.a. (2025). Strategy and Change: Finding Opportunity in Disruption Through Insight, Choice and Risk. Wiley
 
?