Over AI burn-out

‘When your AI says, ‘You seem stressed,’ it’s officially too late.’

Algoritme

In de afgelopen jaren is kunstmatige intelligentie uitgegroeid tot een onmisbaar instrument in vrijwel elke sector. Organisaties maken gebruik van algoritmen om processen te optimaliseren, beslissingen te versnellen en data te analyseren op een schaal die voor mensen onmogelijk te overzien is. Op individueel niveau gebruiken werknemers en particulieren steeds vaker AI-tools voor het plannen van hun taken, het schrijven van teksten, het ontwerpen van presentaties of het nemen van complexe beslissingen. Dit kan echter leiden tot een AI burn-out.

Technologie

Hoewel deze ontwikkelingen leiden tot hogere efficiëntie en innovatieve werkvormen, schuilt er een paradox in deze vooruitgang: de mens dreigt het slachtoffer te worden van de constante druk om gelijke tred te houden met de snelheid en perfectie van de technologie. Een belangrijk kenmerk van AI-burn-out is de perceptie van voortdurende prestatieverplichting. Waar traditionele burn-out vaak voortkomt uit overbelasting door werkdruk, komt bij AI-burn-out een extra dimensie kijken: de psychologische druk om te presteren op het niveau van de machine.

Informatiemoeheid

Daarnaast speelt informatievermoeidheid een cruciale rol. Door de overvloed aan data en de constante beschikbaarheid van AI-ondersteunde communicatiekanalen – denk aan e-mails die worden voorgeschreven door algoritmen, chatbots die gesprekken overnemen, en AI-analyses die voortdurend nieuwe inzichten opleveren – wordt het moeilijker voor ons om te filteren wat werkelijk belangrijk is. De cognitieve belasting neemt toe, terwijl de ruimte voor reflectie en rust afneemt. De grens tussen menselijk beoordelingsvermogen en machinale output vervaagt, wat leidt tot een gevoel van mentale oververhitting.

Autonomie

Een ander aspect van AI-burn-out is het verlies van autonomie. Kunstmatige intelligentie neemt steeds meer beslissingen over wat efficiënt, relevant of gepast is. Hoewel dit de werkdruk kan verlichten, ervaren veel mensen tegelijkertijd dat hun professionele identiteit en creatieve vrijheid worden ingeperkt. Wanneer AI-gestuurde systemen bepalen welke taken prioriteit krijgen of welke oplossingen het ‘beste’ zijn, kunnen werknemers zich gereduceerd voelen tot uitvoerders van aanbevelingen die ze zelf niet meer volledig begrijpen. Deze ontmenselijking van werk draagt bij aan gevoelens van machteloosheid en vervreemding – twee klassieke voorlopers van burn-out.

Uitputting

Tegelijkertijd is er sprake van emotionele uitputting door voortdurende interactie met niet-menselijke systemen. In veel beroepen – zoals klantenservice, onderwijs en zorg – wordt menselijke empathie steeds vaker aangevuld of zelfs vervangen door kunstmatige communicatiepartners. Dit kan leiden tot een subtiele verschuiving in de beleving van contact en verbinding. Waar menselijke interactie normaal gesproken energie kan geven, leidt het werken met AI soms tot een gevoel van leegte of afstand.

AI stress

Een AI burn-out kan dus ontstaan wanneer intensieve toepassing van kunstmatige intelligentie in werk en leven niet alleen productiviteit verhoogt, maar ook mentale en emotionele belasting veroorzaakt. Factoren zijn bijvoorbeeld: de snelheid van verandering: AI-tools worden snel ingevoerd en vragen voortdurende aanpassing; onzekerheid/competitie: Angst dat je door AI overbodig wordt of dat je niet snel genoeg kunt bijleren; verhoogde verwachtingen: omdat AI veel kan automatiseren, worden mensen soms verantwoordelijk gehouden voor meer output met minder inspanning, wat ook weer extra stress geeft; door permanente beschikbaarheid en real-time feedback een verstoorde balans tussen werk en privé.

AI maakt werk sneller, maar daardoor stijgt de norm, wat leidt tot méér werkdruk, niet minder. AI-stress is normaal is. Onzekerheid ontstaat omdat: de toekomst van werk verandert, vaardigheden worden opnieuw gewogen, vergelijking met machines mentale druk geeft. Wat moed geeft is in plaats van te denken dat je achterloopt, jezelf de vraag stellen wat kan AI mij vandaag sneller laten leren. Flexibiliteit is hierin belangrijk.

Literatuur

Eliens, A., H. Woldendorp en A. Jeninga. (2024). Interventies voor goed werk. Het voorkomen en oplossen van burn-out in de gezondheidszorg. SWP
Martin, H. (2025). AI Burnout?? Your Brain is Your Edge: How to Crush Job Stress and Make AI Work for You