In Tips voor consistent ondernemerschap wordt gewezen op het gevaar alleen oog te hebben voor korte termijn voordelen, zonder rekening te houden met de continuïteit van de onderneming op lange termijn.

Dat lijkt een voor de hand liggend advies, maar de praktijk laat zien dat ondernemingen steeds vaker prioriteit geven aan de eerstvolgende kwartaalcijfers. Ook de politiek maakt zich hieraan schuldig door slechts te denken aan de aanstaande herverkiezing.

Vooral dat laatste kan funeste gevolgen hebben in een tijd dat de nog steeds explosieve groei van de wereldbevolking en wisselende machtsverhoudingen bijzondere eisen stelt aan de noodzakelijke lange termijn beslissingen op nationaal en internationaal niveau. Een drietal recente voorbeelden:

  1. Peak Oil
    De oliecrisis van 1973 confronteerde de wereld voor het eerst met de gevolgen van een olietekort. In dit geval veroorzaakte een boycot een kunstmatig tekort met desastreuze gevolgen voor de economie.

    Het gaf wel aanleiding tot een analyse van eventuele structurele tekorten in de toekomst. Hierbij draait alles om het begrip Peak Oil, waarmee het moment wordt aangegeven waarop de olieproductie zijn piek bereikt.

    In eerste instantie lag dat moment zeer ver in de toekomst, maar nu zijn er al analisten te vinden die beweren dat de piek al in 2005 heeft plaatsgevonden! Het rapport World Energy Outlook 2010 van de International Energy Agency, dat de piek rond 2020 projecteert, wordt dan ook als veel te rooskleurig terzijde geschoven.(zie o.m. Energieraad).

    Wel maakt de huidige crisis in een aantal arabische landen duidelijk, dat de geringste interruptie in de toevoer van olie, onmiddellijk leidt tot forse en ongewenste prijsverhogingen. Er bestaat dus kennelijk geen substantiële reservecapaciteit om die interruptie soepel op te vangen.

    De gevolgen zijn verstrekkend. Volgens een rapport van Ernst&Young brengt een olieprijs van $120 per vat Europa op de rand van een nieuwe recessie, terwijl een olieprijs van $150 een wereldwijde recessie tot gevolg heeft. Ook zijn de gevolgen voor de voedselvoorziening in grote delen van de wereld desastreus.

    De oplossingvan dit probleem bij een jaarlijkse toename van de vraag naar olie van 1,4% is niet eenvoudig. De groei van alternatieve energiebronnen is niet in staat de uitputting van bestaande olievelden te compenseren en nieuwe olievelden zijn steeds ontoegankelijker en komen te langzaam in productie.

    Een alternatieve goedkope energiebron moet gevonden worden. Een internationaal gecoördineerde inspanning met dezelfde urgentie als het Manhatten project, en met terzijdeschuiving van allerlei gevestigde belangen, is dan ook absoluut noodzakelijk.

  2. Ontwikkeling&Onderzoek (O&O)
    Sinds China is toegetreden tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001 heeft het zijn aandeel in de globale productie weten uit te bouwen tot 25%. Dit is mede tot stand gekomen doordat vele multinationals hun productie hebben verplaatst naar lage lonen landen als China.

    Het daarmee gepaard gaande banenverlies in het westen werd hoofdzakelijk goedgepraat met het "They sweat, we think" argument. De sterk groeiende dienstensector met hoogwaardige banen zou dit verlies van laagbetaalde banen compenseren. Tot die sector behoort ook Onderzoek&Ontwikkeling.

    Uit een recent rapport van de Deutsche Bank echter blijkt dat ook dit westerse bolwerk begint af te brokkelen. Ruim 90% van de multinationals, die hun productie aan goedkope lonen landen hebben uitbesteed, laten daar ook hun O&O verrichten ( het nog steeds dreigende massaontslag van 1000 Organon onderzoekers in Oss is hier een voorbeeld van).

    China heeft overigens de laatste 10 jaar haar O&O budget verdubbeld!

    De gevolgen van deze sterke trend zijn onder meer:

    • een steeds groter wordende afhankelijkheid van voornamelijk China en India
    • overheden, die de hoge opleidingsgraad van de bevolking graag gebruiken als vestigingsargument voor buitenlandse bedrijven, worden nu links en rechts ingehaald
    • natuurlijk niet in de laatste plaats een verder afbrokkelen van de werkgelegenheid

    De oplossing zal voornamelijk gezocht moeten worden in onderwijs dat nauwer aansluit bij de behoeftes van de maatschappij.

    Bovendien dient de overheid maatregelen te treffen die een gunstig klimaat scheppen voor O&O. Een grote poel van getalenteerde onderzoekers trekt ook weer ander talent aan. Wageningen als hoofdstad van Green Valley!

  3. Ongebreidelde kredietexpansie
    Sinds 2002 is de kredietvoorziening wereldwijd met 11% per jaar gestegen, terwijl de gemiddelde economische groei 4% per jaar bedroeg. Bij een gezonde economische ontwikkeling zouden die percentages ongeveer gelijk dienen te lopen.

    De crisis van 2008 heeft er onder meer toe geleid dat een groot deel van die private kredieten noodgedwongen zijn omgezet in deels onbeheersbare staatsschulden.

    De ijver waarmee beleidsbepalers een dergelijke onverantwoorde kredietexpansie gefaciliteerd hebben, vindt zijn oorzaak keer op keer in de behoefte de mensen hun brood en vooral hun spelen niet te onthouden.

    Een paar stakingen in Griekenland zetten binnen de kortste keren het ingezette bezuinigingsproces weer op de tocht. De bedrieglijke rust op de kapitaalmarkten verminderd bij de politici de vastbeslotenheid en daardoor lijkt het doorschuiven van het probleem naar de toekomst plotseling weer heel aantrekkelijk.

    De lessen uit het verleden, voor zover men daar überhaupt van op de hoogte is, worden niet te harte genomen omdat "alles nu anders is". Vandaar dat de geschiedenis zich ook steeds herhaald!

    De politieke wil tot een oplossing bestaat vooralsnog alleen in landen zoals Nederland, Duitsland en Finland, maar dat heeft wellicht te maken met de relatieve gunstige economische omstandigheden binnen die landen.