‘If you want to change an organization, first understand that the organization will resist change’(Cameron).

Strategie

Veranderen wordt steeds meer ‘mijn ding’. Dan is het handig wat inzicht te hebben in mogelijke veranderstrategieën. Cameron en Green komen er met vijf:
 

Strategie Kenmerk Wanneer toepassen Voorbeelden
-1-  Directieve strategie  Snel, top-down, gericht op controle   Bij crisis, duidelijke urgentie of weinig tijd  Reorganisatie, fusie, sluiting vestiging
-2-  Participatieve strategie  Betrokkenheid, co-creatie  Als draagvlak cruciaal is, en kennis verspreid ligt  Cultuurverandering, teamontwikkeling
-3-  Onderhandelende strategie  Gericht op belangen, geven en nemen  Bij botsende belangen, machtsgroepen  Fusies, vakbondsdossiers, beleidswijzigingen
-4-  Educatieve strategie  Gedrag beïnvloeden via leren en overtuigen  Bij diepgewortelde routines, cultuurverandering Diversiteitsbeleid, duurzaamheid, AI-ethiek
-5-  Politieke strategie  Machtsspel en beïnvloeding centraal Bij complex stakeholderveld of informele macht Ziekenhuisbestuur, gemeentelijke besluitvorming

 

 

Uitwerking

veranderenEen directieve strategie kenmerkt zich doordat het management de beslissingen neemt en instructies geeft. Kenmerken zijn controle, op-down communicatie en weinig ruimte voor discussie. Het lijkt effectief bij urgentie of een duidelijke koers (hebben we die nog?). Meestal is er weinig draagvlak.

Een participatieve strategie kenmerkt zich doordat verandering samen met medewerkers wordt ontworpen en doorgevoerd. Door co-creatie ontstaat draagvlak. De aanpak is tijdrovender maar robuuster. Er is sprake van eigenaarschap en (mogelijk) duurzame gedragsverandering. Bij te weinig sturing komt het gevoel ‘wat doen we eigenlijk’.

Een onderhandelende strategie kenmerkt zich doordat verandering het resultaat is van deals tussen belangengroepen. Belangenafweging staat centraal. Het resultaat is vaak (noodzakelijk) een compromis. Je kunt zeggen dat het effectief is als er sterke belangengroepen zijn. Het kan juist ook weinig transparant aanvoelen.

Een educatieve strategie kenmerkt zich door veranderen via bewustwording, leren en gedragsontwikkeling. De aanpak is gericht op waarden, overtuigingen en cultuur. Het stimuleert een lerende omgeving , maar de effecten van de inspanningen zijn moeilijk meetbaar.

Een politieke strategie kenmerkt zich doordat veranderen voortvloeit uit navigeren door informele macht, invloed en belangen. Gedrag is veelal impliciet en daardoor onvoorspelbaar en soms manipulatief.

Zorgdomein

Vertaald naar veranderingen in de zorg krijg je de volgende voorkeurskeuze:

  • Verandering Strategie(ën)
  • Reorganisatie van spoedeisende hulp Directief + Onderhandelend
  • Implementatie van AI in triage Educatief + Participatief
  • Cultuuromslag naar waardegedreven zorg Educatief + Participatief
  • Fusie tussen twee zorginstellingen Onderhandelend + Politiek
  • Regionale samenwerking in ouderenzorg Politiek + Participatief
  • Digitalisering van het EPD Directief + Educatief

Inzicht

Uiteraard zijn veranderprocessen te complex om ze via een typologie aan te pakken. Het nut van veranderstrategieën is wel dat het je inzicht geeft hoe je omgeving acteert en hoe daar zelf weer mee om kunt gaan.

Literatuur

Cameron, E. en M. Green. (2024). Making sense of change management. Kogan Page
Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2023). Toezichthouden in de 21e eeuw. SWP