"Leadership in transformation is not about giving answers, but holding space for emergence". (Hafez)

Transformatie

transformeerWanneer alles uit elkaar valt, is het leiderschap niet om te repareren, maar om het ontstaan van het nieuwe te beschermen. Bij een transformatieproces hebben leiders vaak de neiging om controle te willen herwinnen: nieuwe plannen, KPI’s, reorganisaties. Dit is geen goed idee. Je moet juist niet sturen op snelheid, maar op veiligheid en vertrouwen. Niet proberen chaos te elimineren, maar helpen betekenis te geven. Niet doen alsof alles duidelijk is, maar eerlijk zijn over het “niet-weten”.

Agile

Agile-transformaties: samenwerking als systeemverandering. Veel organisaties die “agile” willen worden, focussen op methodes (sprints, scrums, kanban), maar vergeten dat agility vooral een mindset is. De uitdaging ligt niet in het instrumentarium, maar in het loslaten van controle en het opbouwen van echte samenwerking. Agile mislukt vaak omdat leiders nog steeds hiërarchisch denken — ze verwachten snelheid zonder vertrouwen te geven.

Natuur

De start van een transformatie wordt vaak gekenmerkt doordat het oude stelsel afbrokkelt maar het nieuwe nog niet volledig zichtbaar is. Van buiten lijkt het alsof alles stilstaat of in wanorde verkeert, maar van binnen vindt intense herstructurering plaats — identiteiten, overtuigingen en structuren worden herschikt. Het probleem is: omdat het proces van binnen onzichtbaar is, proberen leiders het van buitenaf te versnellen, met plannen, deadlines of reorganisaties. En juist dat verstoort de natuurlijke metamorfose.

Voorspelbaar

In tijden van onzekerheid wil het brein voorspelbaarheid. Leiders zoeken houvast in wat ze kennen: cijfers, planningen, doelen, acties. Dat lijkt rationeel, maar is vaak een psychologisch verdedigingsmechanisme tegen angst. Door te managen alsof de verandering lineair is, ontneem je mensen juist het vertrouwen om te leren en te groeien in de onzekerheid. Ruimte voor emergentie betekent: ruimte creëren waarin iets nieuws mag ontstaan zonder het te forceren.

Luisteren

In de praktijk gaat het om luisteren zonder te regelen. In plaats van direct oplossingen te bieden, vraag: Wat maakt dit moeilijk voor jullie? Wat zien of voelen jullie dat ik nog niet zie?”. Je erkent de ambiguïteit: zeg dus niet “we weten alles”, maar: “We weten nog niet precies hoe dit zich zal ontwikkelen, maar we blijven in gesprek.” Je neemt geen overhaaste besluiten; verandering heeft een eigen tempo.

Geduld

Geduld is hier geen passiviteit, maar bewuste terughoudendheid. Het is actief aanwezig blijven in het niet-weten, zonder te grijpen naar oude zekerheden. Geduld is hier geen passiviteit, maar bewuste terughoudendheid. Dat vraagt diepe zelfkennis. Want wie zichzelf niet vertrouwt, zal moeilijk anderen kunnen laten groeien in onzekerheid.

Literatuur

Hafez, E. ( 2025) The Change Pivot: Leading Change with Clarity, Courage, and Collaboration.

Woldendorp,H., A. Jeninga en A. Eliens. (2025). Kun je me doorverbinden met…mezelf? Een reisgids voor kinderen en volwassenen. Uitgever Virtuoos