seniorenhuisvestingOp het gebied van wonen en zorg is grote behoefte aan innovatie. Het blijkt voor aanbieders een uitdaging om voldoende kennis op te bouwen van alle (on)mogelijkheden van digitale innovaties, vooral in ouderenzorg en seniorenhuisvesting

Herinrichting eerstelijnszorg

Op het gebied van zorg gaat het om een herinrichting van de eerstelijnszorg gericht op nieuwe samenwerkingsvormen met andere sectoren en domeinen en de inzet van nieuwe digitale technologieën. Bij eerstelijnszorg voor (kwetsbare) ouderen gaat het om  zorg van huisartsen, wijkverpleegkundigen, apothekers, specialisten ouderengeneeskunde, paramedici, mondzorgprofessionals, eerstelijnsverblijf en de geriatrische revalidatiezorg.

Opschaling

De zorg wordt multidisciplinair, integraal en persoonsgericht geleverd. Het is daarbij van groot belang dat zorg voor (kwetsbare) ouderen snel en soepel opgeschaald en afgeschaald wordt. Nodig is dat  eerste lijn samenwerkt met het sociaal domein, met de acute zorg, met medisch-specialistische zorg en met de langdurige zorg. Opschaling van sommige digitale innovaties in de langdurige zorg is nodig om domeinoverstijgende samenwerking of samenwerking in het netwerk om de cliënt heen te realiseren. Om de brede implementatie van dit soort innovaties te laten slagen, is betrokkenheid vereist van aanbieders die zowel werken vanuit de Wlz als de Wmo en Zvw.

Technologische en sociale innovatie

Het beleid is gericht op scheiden van wonen en zorg wat tot gevolg heeft dat  ouderen meer in andere woonvormen in de wijk zorg gaan ontvangen. Dit vergt weer competentieontwikkeling bij professionals. Een belangrijk element daarbij is de inzet van sociale en technologische innovaties. Hierbij wordt uitgegaan van aanpassing aan de regionale context: regionaal werkgeverschap en het samenwerken aan regionale opgaven.

Mededinging

Uiteraard wordt dat wel weer belemmerd door de mededingingsregels. Wat mag wel: onderzoek naar de lokale arbeidsmarkt; opleiding en scholing; stimuleren van werken in de zorg (in de eigen regio); regionaal werkgeverschap (regionale flexpool); vaststellen kwalificaties personeel. Wat mag niet: afspraken over arbeidsvoorwaarden voor personeel buiten CAO-verband; afspraken om elkaars personeel niet te werven of niet in dienst nemen; afspraken om geen of minder zzp ‘ers in te huren; afstemmen van voorwaarden voor inhuur zzp’ers  (zie hier).

Systemische benadering

Het uitgangspunt is dat digitale zorg en ondersteuning de zelfredzaamheid van ouderen vergroot, de mantelzorger kan ontlasten en de werkdruk voor zorgprofessionals kan verlagen. Daarom is door VWS ook gekeken naar de mogelijkheid van centrale inkoop van digitale innovaties.

PWC: ‘Het gaat bij digitale innovaties (vaak) niet alleen om het inkopen van een ‘product’, maar ook om de verandering van een zorgproces of werkwijze. Het inkooptraject van digitale innovaties wordt door aanbieders daardoor complexer ervaren dan het inkooptraject van bijvoorbeeld meer facilitaire zorgproducten. Slim incontinentiemateriaal is bijvoorbeeld niet alleen een innovatie die registreert in welke mate incontinentiemateriaal verzadigd is, maar ook vraagt om aanpassingen van de digitale infrastructuur (o.a. verbinding van de sensor in het incontinentiemateriaal met het ICT-systeem en dataopslag) en het facilitaire systeem (o.a. onderhoud van het product) en een aanpassing in bijvoorbeeld het protocol en manier van werken van de zorgmedewerker. Dat betekent dat er in het inkooptraject meer bij komt kijken dan enkel de (eenmalige) aanschaf van het product: er moeten ook afspraken gemaakt worden over bijvoorbeeld een passend netwerksysteem voor dataverwerking en ondersteunende diensten’.

De inzet van digitale innovaties vergt dus een systemische blik. Die hebben we uitgewerkt in de Systemische Ontwikkel Matrix.

 

Literatuur

Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix (SOM). Amsterdam: SWP

Ministerie van BZK en VWS (2022). Programma wonen en zorg voor ouderen.

Ministerie van VWS (2022). Bijlage: Resultaten per actielijn. Programma Wonen, ondersteuning en zorg voor ouderen.

PWC. (2022). Eindrapport Centrale inkoop van digitale innovaties in de Verpleging & Verzorging.

Woldendorp, H. (2021). Technologische en sociale innovatie in de ouderenzorg. Amsterdam: SWP