Betekenisverlening Complexiteit betekent onzekerheid, die echter ook voorwaarden biedt voor creativiteit. Ieder systeem bevindt zich in een omgeving die eigen problemen en oplossingen kan voortbrengen. Immers de organisatieomgeving verandert permanent …
Emergent gedrag Strategische planning is gebaseerd op de scheiding tussen het opstellen ervan en het uitvoeren. In complexe omgevingen is dit echter onzin. Strategieën ontstaan binnen de complexiteit op een emergente manier. Dat maakt ze juist sterk …
Waarde als vertrekpunt De discussie richt zich onder meer op de hoge kosten, de wijze hoe gestreefd wordt naar doelmatigheid en de manier hoe toegewerkt wordt naar de digitale transformatie . Een belangrijk model is waardegedreven zorg dat gericht is …
Oorzaak en gevolg We vinden het prettig in oorzaak-gevolg verbindingen te denken. Dat kon wel eens niet zo handig zijn. Oorzaak-gevolg verbindingen doen het theoretisch goed (we hebben een verklaring) maar komen in de praktijk weinig voor. Daar spelen …
Belofte of hype? Marcel Levi (interview Dutch Health Hub) maakt een onderscheid maken tussen ‘beloftes en hypes’.: “ Wie weet wordt het beter, maar met het huidige niveau kan ChatGPT je nog geen diabetes spreekuur doen. ChatGPT heeft geen besef van tijd …
Definitie gezondheid Volgens de gezondheidsdefinitie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 1948 is eigenlijk bijna niemand gezond. Deze definitie luidt namelijk: Gezondheid is een toestand van volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden …
Kern van management Stel dat je organisaties ordent naar een keten, een hub, een web of verzameling eenheden wat zie je dan als manager? Een keten wordt aangestuurd door een verticale ‘chain of command’. In een hub is er geen boven, maar zit je er middenin …
Veranderen van routines De digitale wereld van vandaag is complex en vraagt om een nieuwe manier van werken, denken en doen. Organisaties moeten zich tegenwoordig in korte tijd aanpassen aan een volledig digitale dienstverlening. De veranderingen bij …
‘If you had tomorrow to do over again, would you? (Godin p. 253). Eigen keuzes Eigenlijk is het enige wat we echt in control hebben wat we op een bepaald moment doen als gevolg van een eigen keuze. Creativiteit vloeit hier uit voort. De ‘waarom’ vraag …
Hebben we nog wel sturingsmogelijkheden? Het is inmiddels een veilige aanname dat de omgeving steeds minder voorspelbaar wordt. Betekent dit dan ook dat we ‘aan de goden zijn overgeleverd? Misschien wel, maar veranderkundig valt het mee. Door bijvoorbeeld …
Impact beleidsideeën? Het Nederlandse zorgstelsel is gebaseerd op een aantal principes: toegang tot zorg voor iedereen, ook financieel, solidariteit via een voor iedereen verplichte en toegankelijke zorgverzekering, en goede kwaliteit van zorg. Dat doen …
Waardecreatie Complexiteit vraagt om reflectie. Reflectie ontstaat als een gebeuren een problematisch karakter kent. Daarbij kijk je hoe mensen omgaan met die problemen. Problematische situaties kenmerken zich doordat bestaande gewoontes niet voldoen …
Twee taken van organisaties Organisaties kennen systemisch gesproken twee taken: de bedrijfsvoering moet op orde zijn en men moet in staat zijn met veranderingen om te gaan. Organisaties bevinden zich daarbij in het publieke bestel in een context die …
Wat zegt de evolutie? Het aardige is dat we evolutionair een groot aanpassingsvermogen hebben om met veranderingen om te gaan. Toch geloven veel mensen dat we na volwassenheid onveranderlijk zijn. De huidige technologische ontwikkelingen zijn vanuit …
Ken de waarden Waar gaat het om in de zorg: toevoegen van waarde voor een patiënt (cure) of cliënt (care). Hoe doe je dat in een complex systeem wat de zorg is? Een belangrijk element is het in beeld brengen van de normen, behoeften en waarden van een …
Zien van de Big Picture De 20 e eeuw wordt wel geduid als de eeuw van organisaties. De 21 e eeuw is dan de eeuw van systemen. Systeem denken maakt het mogelijk om een nieuwe manier naar situaties te kijken. Wat is die nieuwe manier? Holisme is de tendens …
Scheiding of verbinding? We zijn steeds meer van mening dat de wereld om ons heen meer gefragmenteerd wordt. Het aardige is dat we mede om die reden ook steeds meer op zoek zijn naar verbindingen. Veel van onze inrichting van de samenleving is gebaseerd …
Uniciteit Is het niet handig om de humaniora (geesteswetenschappen) nadrukkelijk te betrekken bij de beoordeling van de impact van AI (artificiële intelligentie)? Veel algoritmen kennen een technische grondslag. Echter de werkelijkheid wordt juist gekenmerkt …
Kenmerken digitale transformatie Door de digitale transformatie gaan organisaties fundamenteel veranderen. Dat vraagt om nieuwe inzichten en nieuwe vormen van bestuur en toezicht. Belangrijke ontwikkelingen hierin zijn robotisering, Artificiële Intelligentie …
Vergroting van eigen effectiviteit Werken valt regelmatig niet mee en dat wordt dan vooral veroorzaakt doordat het eigen gedrag niet effectief is. Hoe krijg ik mijn zin? Een aantal suggesties kunnen misschien helpen. Begin te analyseren welke regels …
Proactief Binnen strategie ontwikkeling willen velen geen toekomst maar continuering van het heden. Ik heb al veelvuldig geschreven over de impact van de digitale transformatie . Dit is geen handige benadering. Het gaat er juist om al te veranderen voordat …
Toekomstbestendig Het huidige zorgsysteem kon wel eens niet zo toekomstbestendig zijn: kosten; arbeidsmarkt, tevredenheid (professionals; cliënten/patiënten); toegankelijkheid etc. Als we in andere domeinen kijken zien we een snelle opkomst van platformen …
Richtinggevend kader Eén van de meer populaire onderwerpen in de managementliteratuur is een beschouwing over leiderschap. Er is behoefte aan een richtinggevend kader dat onder meer bij leiders wordt gezocht. Leidinggeven gaat veelal om het verbinden …
Ambitie Governance gaat over straks: strategie, innovatie, inspirerend verhaal. De digitale transformatie maakt het mogelijk nieuwe ambities waar te maken. Toch is het de vraag of we voldoende uitvoeringskracht hanteren om veranderingen te realiseren …
Digitale transformatie De digitale transformatie wordt steeds meer de norm. Zo blijkt uit wereldwijd onderzoek (KPMG) dat 80% van de besturen verwacht dat de komende drie jaren alle aspecten van de zorglevering zullen veranderen. In de ouderenzorg gaat …
Reflectie op waarden In een eerdere blog ben ik ingegaan op toekomstgerichte governance . In deze blog over waardegedreven governance werk ik uit waarom waarden bij governance centraal moeten staan. Governance is aan bederf onderhevig als er te weinig …
Meerwaarde zorgtechnologie Gezondheidszorg is een dure grap (en heel serieus). Hoe weet je nu of investeringen ook lonend zijn. Een goed gezondheidsstelsel levert kwaliteitsdiensten aan alle mensen, wanneer en waar zij deze nodig hebben (WHO). Dat zou …
Complexe werkelijkheid Zorgorganisaties krijgen te maken met fundamentele onzekerheden. De werkelijkheid is steeds meer uiterst complex geworden. Taleb stelt dat je niet alleen onverwachte ontwikkelingen moet kunnen overleven, maar dat je er juist sterker …
Behoefte aan data en technologie Zorg wordt complexer: behoefte aan data en technologie neemt toe. Implementatie van technologie werkt alleen als de gebruiker ervaart dat het een bijdrage levert aan de beroepsinhoud en de beroepsuitoefening. Data maakt …
De impact van de digitale transformatie De digitale transformatie is eigenlijk een verzamelwoord voor een groot aantal ontwikkelingen op het gebied van digitalisering en technologie. De impact van de digitale transformatie is in hoofdlijnen: de veranderingen …
Digitale transformatie Wat betekent de digitale transformatie in de ouderenzorg? Het gaat in ieder geval om nieuwe samenwerkingsvormen, digitalisering van de ondersteunende processen, inzet van zorgtechnologie en nieuwe manieren om de zorg te leveren …
Veel dynamiek Kenmerken van de huidige tijd zijn: hoge mate van complexiteit , grote mate van verbondenheid, veel dynamische veranderingen, onzekerheid over de toekomst, ondoorgrondelijkheid van complexe systemen en de onvoorspelbaarheid van hun gedrag …
Complexe omgeving De omgeving waarin we opgroeien is complex en dynamisch. De werkelijkheid om ons heen vormt een complexe samenhang van interacties. Prestaties zijn in hoge mate afhankelijk van waar en wanneer je bent geboren, welk netwerk tot je beschikking …
Toenemende complexiteit De constatering dat de wereld complexer aan het worden is roept weinig tegenspraak op. De effecten van de digitale transformatie worden ook zichtbaar in het denken over governance. De route van nog meer informatie, nog meer plannen …
Omgaan met complexiteit Langdurige zorg voor ouderen is complex. De diversiteit in aandoeningen en situaties bij ouderen is groot, maar dat geldt eveneens voor het aanbod; er bestaan diverse zorgvormen, er zijn talloze combinaties mogelijk en financiering …
In december 2022 heeft de Monitoring Commissie Corporate Governance Code de Corporate Governance Code uit 2016 geactualiseerd. Belangrijke wijzigingen in de nieuwe Code zijn dat bestuurders verantwoordelijk zijn voor duurzame lange termijn waardecreatie …
20 procent gelooft in complotten Uit een recent Europees onderzoek (European Social Survey) blijkt dat ongeveer 1 op de 5 Nederlanders in complottheorieën gelooft( De Volkskrant: vrijdag de 13 e (!) 2023). Nog eens een vijfde twijfelt. Eén op de 10 Nederlanders …
Aanleiding alliantie In een eerdere blog ben ik ingegaan op de inrichting van een consortium . Waar is een alliantie geschikt voor? In een alliantie verbinden twee of meer organisaties zich om een nieuwe virtuele of feitelijke organisatie te vormen waarbij …
Paradigmaverandering Bij de digitale transformatie gaat het om een door digitale technologie veroorzaakte paradigmashift die een disproportionele verandering teweegbrengt in oplossingen, businessmodellen en marktspelers. Tegenwoordig wordt de gezondheidszorg …
Stress is er altijd Ik ga in deze blog niet in op de reële klachten rond hoge stress (hoofdpijn; hartinfarct; maagklachten; pijn op de borst; vermindering immuunsysteem etc). Het gaat om onze opvattingen. Wat als stressvol wordt gezien hangt af van de …
Op het gebied van wonen en zorg is grote behoefte aan innovatie. Het blijkt voor aanbieders een uitdaging om voldoende kennis op te bouwen van alle (on)mogelijkheden van digitale innovaties, vooral in ouderenzorg en seniorenhuisvesting Herinrichting …
Blik van de ander We worden beïnvloed door de ons omringende woorden en beelden. Indrukken hebben een grote invloed op ons gedrag en ons zelfbeeld. Anders gezegd: de wijze waarop iemand naar zichzelf kijkt hangt vooral af van de blik en verwachtingen …
Het gaat om druk(te) We hebben het druk. Sterker: als we sociaal succesvol willen zijn horen we het druk te hebben. Een bekende wijsheid speelt daarin een rol: alles duurt langer dan we willen. We onderschatten dus voortdurend de tijd die nodig is om …
Je identiteit Hoe komt het dat ziek zijn steeds meer als onderdeel van onze identiteit wordt gezien? Een identiteit is wie je bent en (deels) wat iemand anders van je ziet. Vanuit je identiteit geef je betekenis aan de ontwikkelingen in de context. Het …
Wordt het nog wat met horizontalisering? Technologie en bureaucratisering hebben een symbiotische relatie. De digitale staat in China maakt een eind aan vergezichten over horizontalisering en democratisering. Beleid en regelgeving biedt weinig ruimte …
Ik noem ons Generation Nou: de generatie die ideeën nu omzet in actie. Onze eigen toekomst creëren we immers zelf’ (Dohmen, p. 34) Uitdagingen in de zorg Er is nieuw leiderschap nodig voor de uitdagingen in de zorg. Die uitdagingen zijn onder meer toenemende …
Bureaucratische omgeving belemmert innovatie We willen graag innoveren, maar we zijn in ons werkend leven ‘opgegroeid’ in een bureaucratische omgeving. Die omgeving wordt gekenmerkt door hiërarchie, standaardisatie, specialisatie en formalisatie. Bureaucratieën …
Het gaat om de context Een praktijk is per definitie context gebonden; begrippen staan juist los van een context. Voorbeeld: bij Aristoteles gaat het om de praktische vraag hoe te leven; bij Plato om de vraag naar een abstract concept van het Goede …
Europees kader van het ondernemerschap Volgens het EU-kader is iemand werknemer indien er sprake is van arbeid, loon en hij onder leiding van een ander handelt (gezag). Dat laatste kan onder meer tot uitdrukking komen in de vrijheid die hij al dan niet …
Eén van de merkwaardigste discussies in de zorg is die over het aantal zzp ‘ers. Het beleid van VWS en de zorgverzekeraars is gericht om het maximaal in loondienst houden van zorgprofessionals. De werkelijkheid is echter dat steeds meer zorgprofessionals …
De kunst is digitalisering en andere technologische ontwikkelingen te integreren met menselijke zorg. Je kunt het vergelijken met Airbnb dat via hoogwaardige technologie de mogelijkheid van huren van leuke kamers biedt. Het gaat om een meer hybride manier …
‘Marktwerking heft regulering op en regulering heft marktwerking op’ (Denys, p. 57). De Zorgverzekeringswet (ZVW) kent drie doelstellingen: Borging kwaliteit: minimumkwaliteitseisen; wetenschappelijke standaarden; duidelijke informatie; gedeelde besluitvorming …
Digitale strategie Doordat data sneller beschikbaar komen en worden, gaat het erom dat organisaties hiermee om kunnen gaan en daarom wendbaarder worden. Digitale transformatie gaat over een fundamentele verandering in en over de grenzen van de eigen …
‘ We are made to live like firemen, with downtime for lounging and meditating between calls, under the protection of protective uncertainty’ (Taleb, 259). Oorzaak en gevolg Toeval blijkt lastig te duiden. We kunnen moeilijk geloven dat ingrijpende gebeurtenissen …
Toeval Wat verklaart het verschil (bijvoorbeeld tussen geluk of pech) tussen mensen? DNA verklaart ongeveer de helft. De effecten van opvoeding liggen tussen de 0 en 17 procent. Dat kon wel eens betekenen dat tussen de 33% en 50% het verschil bepaald …
Langzaam maar zeker komt er meer bewustzijn van de mogelijkheden die de toepassing van Blockchain bieden. In deze blog ga ik daar op in. Essentiële medische gegevens zijn niet tijdig beschikbaar: voorbeeld medicatieoverzicht voor actueel medicatiegebruik …
Kwaliteitsverbetering In het recente proefschrift over de relatie tussen elektronische patiënten dossiers (EPD) en de kwaliteit van zorg (Van Poelgeest; december 2022) wordt (nogmaals) geconstateerd dat de Nederlandse ziekenhuizen nog maar aan het begin …
Welk denkpatroon hanteren we? Stel dat het waar is dat onze wereld voor grote uitdagingen staat, dan is het enigszins bevreemdend dat de oplossing voor die uitdagingen gezocht wordt met instrumenten die de afgelopen twee eeuwen zijn ontwikkeld. Anders …
Wat noemen we een markt? Een markt suggereert dat vraag en aanbod via het prijsmechanisme naar evenwicht tenderen. Maar dat is in de praktijk niet zo: een voorbeeld uit de arbeidsmarkt is dat in bepaalde domeinen een hoger loon naar meer vraag naar arbeid …
Verdeling over vier generaties Op dit moment kunnen er vier verschillende generaties in de bestuurskamer zitten: de Babyboomers, Generatie X, de Pragmatisten en de Generatie Y. Deze generaties hebben verschillende kenmerken, waarden, normen, overtuigingen …
Rol voor drie partijen Zonder maatschappelijke verantwoording is modern governance moeilijk voor te stellen. Als het doel van een onderneming verschuift naar meer maatschappelijke-waardecreatie, dan verandert ook de aard van het governance vraagstuk …
Wat is effectiviteit? Effectiviteit is de vaardigheid iets te kiezen en te besluiten en het dan succesvol uit te voeren. Succesvol wordt het vooral als je de uitvoering doet op een manier die bij jou past; bij jouw natuurlijke kwaliteiten en talenten …
Hanteren we de goede strategie? De huidige problemen kenmerken zich door een viertal systeemelementen: ze zijn open (geen grenzen), ze zijn complex (veel elementen en interacties), ze zijn dynamisch (veranderen snel in de tijd) en ze zijn verbonden (over …
Schuld van de ander Veel werk gerelateerde problematiek wordt geduid als het gevolg van acties van anderen. We maximaliseren die rol bij mislukkingen en minimaliseren onze eigen rolinvulling. We zoeken bij onze duiding vooral steun bij een specifieke …
Systeemprincipes Waar gaat het bij de inrichting van governance om? Begin volgend jaar verschijnt mijn nieuwe boek (samen met Arjen Jeninga): ‘ Toezichthouden in de 21 e eeuw. Vertrouwen als basis voor goede governance ’. In deze blog ga ik in op een …
Kunnen we onze opvattingen wijzigen? Wat betekent het eigenlijk als we zeggen dat we onze mindset hebben veranderd? Een vertrekpunt kan zijn dat we accepteren dat subjectieve werkelijkheid en objectieve werkelijkheid niet hetzelfde zijn. Daaruit volgend …
Diffuus of samenhang? Ouderen, professionals, managers, beleidsmakers en wetenschappers hebben ieder hun eigen opvattingen over gezondheidsproblemen en geschikte interventiestrategieën. Systeemdenken maakt het mogelijk om verschillende betrokkenen, verschillende …
Zien van context Betekenisgeving ontstaat door intelligentie te gebruiken om een sensitiviteit voor betekenisvolle verschillen te ontwikkelen. Als we iets zinvols over een andere cultuur willen zeggen dan kan dat alleen als we in staat zijn de veronderstellingen …
Belang etnografie Om te begrijpen wat er om je heen gebeurt kan etnografie een bijdrage leveren. Dat levert een vorm van een Big Picture op. Een etnografische beschrijving biedt een interpretatie van een gebeurtenis, probeert het zo precies mogelijk …
Gebruik metaforen Om complexiteit in organisaties te begrijpen worden vaak metaforen gebruikt. Uit de Managementboek top 100: ‘mijn baas draagt ook een onderbroek’, ; als de koning je klant zou zijn’; wacht niet op de wind, ga roeien’. Metaforen zorgen …
Is het lastig? Ik heb al vaker geschreven over de meerwaarde van systeemdenken . Ik zie dat het veelal als moeilijk wordt ervaren om ermee te werken. Het systeem model dat het meest gericht is op managementvraagstukken is het Viable System Model (VSM) …
Organisatiecultuur als modeverschijnsel? De belangstelling voor organisatiecultuur is nogal fluïde. Er zijn periodes waar het heel actueel is om daarna weer even te verdwijnen. In 2015 verscheen ‘De corporate tribe’ (managementboek van het jaar in 2016) …
Leerstijl Effectief transformeren vraagt nieuwe vaardigheden. Iedereen wordt uitgedaagd om nieuwe dingen te leren, bij voorkeur in lijn met je talenten. Leren doen we van elke ervaring al is het vaak onbewust. Bewust werken aan je ontwikkeling en zelfs …
Leiderschap is nog niet zo eenvoudig Ons denken over leiderschap wordt beïnvloed door maatschappelijke trends en ontwikkelingen. Leiderschap heeft hiermee kenmerken van een dynamisch systeem. Leiderschap vormt een complex en multidimensionaal systeem …
Wanneer is het complex? We denken dat we in een zeer complexe wereld leven. Laten we eens een Big Picture opzetten van een andere periode. Stel dat je in 1900 werd geboren en de leeftijd van 100 jaar had bereikt. Dan had je de volgende historische gebeurtenissen …
Kernelementen Complexiteit wordt vooral bepaald doordat het effect van een oorzaakgevolgrelatie pas na verloop van tijd duidelijk wordt of wanneer sprake is van onvoorspelbare en niet-causale relaties tussen de samenhangende elementen in een systeem …
Wie is ‘normaal’? Antropologie houdt zich bezig met interpretatie en betekenisgeving (het lijkt daarin op narratieve geschiedenis; de schrijver van deze blog heeft zowel geschiedenis als culturele antropologie gestudeerd) ). Als antropoloog kijk je naar …
Belang van habitus Mensen organiseren ruimte op basis van de mentale en culturele mappen die onze context heeft voorbereid. Die mappen zijn zo natuurlijk dat we ze niet opmerken. We komen dus voort uit onze sociale, mentale en fysieke omgeving (Bourdieu: …
Web van betekenis AI staat in dit verband voor Antropologische Intelligentie. De digitale transformatie leidt tot een steeds groter netwerk van verbindingen tussen individuen en culturen. De menselijke natuur is zo dat we ervan uitgaan dat de wijze zoals …
Menselijke intelligentie Het is duidelijk dat technologische ontwikkelingen snel (steeds sneller) gaan. Valt daar iets meer over te zeggen? Het lijkt niet onlogisch te veronderstellen dat dat de waarde van producten en diensten door automatisering naar …
Eigenaarschap Hoe verbeter je de eigen organisatie als de impact van de digitale transformatie steeds groter wordt. Het begint in ieder geval met een helder doel die van meerwaarde is voor klanten. Daarbij gaat het niet alleen om huidige klanten maar …
Vinden van talent Hoe vind je eigenlijk talent? Wanneer is iemand talentvol? Of anders gezegd: waarom is de ene persoon succesvol, terwijl iemand anders niets van de grond weet te krijgen. In ieder geval belangrijk is om echt nieuwsgierig naar iemand …
Growth mindset Hoe we de wereld framen , wat we relevant en mogelijk vinden bepaalt wat we kunnen doen en ook wat we feitelijk doen. Onze vermogens te veranderen wordt onder meer bepaald door een ‘growth mindset’. Een ‘growth mindset’ vormt een goede …
Wat is intelligentie? Hoe lossen systemen complexe vraagstukken op? Intelligentie gaat om ons vermogen onze hersenen zo te gebruiken dat we weten waar we heen willen (fysiek; in onze gedachten; in onze wensen), waar we op kunnen bouwen en wie we kunnen …
Kennen de hersenen een tweedeling? We maken vaak een onderscheid tussen de linker en de rechter hersenhelft. De linker hersenhelft is op zoek naar causaliteit tussen indrukken van buiten. Als de binnenkomende informatie ambigu is dan wordt gezorgd voor …
Omgaan met zwakke signalen Om na te denken over de toekomst is het handig om vragen te reframen en vraagstukken vanuit nieuwe perspectieven worden bekeken. We richten ons op die zaken waar we al mee bezig zijn. De kunst is zwakke signalen die zich aan …
Ontwikkeling waarden Cultuur is bepalend voor de waarden die we hebben en die waarden vormen de basis voor historische ontwikkelingen. Ons wereldbeeld geeft vorm aan onze intenties, onze intenties geven vorm aan instituties en de technologie die een …
Openheid In welke organisatie is er voldoende ruimte voor innovatie, groei en prestatie? De consequenties van digitalisering zijn wereldwijd en gelden voor alle domeinen. Iedereen werkt dus in een omgeving waarin permanent veranderingen plaatsvinden …
‘Everything is the same until it is not’ (Langer 39). Inzicht in vooroordelen De meeste mensen denken niet na over hun vooroordelen en zien vaak nauwelijks wat om hen heen gebeurt. Als je hier echter niet erg bewust bent kun je gemakkelijk worden beïnvloedt …
En nu? Het is opvallend dat rust en leegte geen enthousiasme oproepen, maar eerder een signaal zijn dat we niet verbonden zijn met de dynamiek van de maatschappij. De piramide van Maslow dwingt steeds meer de vraag ‘en nu?’ op: De onderstaande twee niveaus …
Omgaan met veroudering Door de sterke veroudering van de bevolking in het grootste deel van de wereld is er steeds meer belangstelling over onderzoek naar veroudering. Tevens is er belangstelling (bijvoorbeeld in Silicon Valley) om het verouderingsproces …
Wat is veroudering? De literatuur over veroudering biedt (nog) geen eenduidig beeld wat het precies is en hoe het ontstaat. Je kunt in ieder geval zeggen dat lichaam en geest op steeds meer gebieden beginnen te falen. Daar tegenover staat dat iedereen …
Wat gebeurt er met je vermogens? Er is nu meer kennis over waar mensen in de verschillende stadia van hun leven goed in zijn. Bij het ouder worden nemen een aantal vermogens af, maar er nemen ook een aantal vermogens toe. Afnemende vermogens zijn: Algemene …
Denken via een computer Veel vraagstukken worden bekeken door de bril van ‘ computational’ denken. Dit is de opvatting dat ieder probleem kan worden opgelost met digitale technologieën . Dat lijkt geen verstandig vertrekpunt. Nodig is systemische geletterdheid: …
In systemen gaat het bij veranderingen meer om beïnvloedende factoren dan oorzaken. De relatie tussen systeemonderdelen bepaalt of iets een oorzaak of een gevolg is. Die relatie is afhankelijk van de structuur van het systeem. Complexe systemen hebben …
Onze hersenen reageren sterk op zichtbare, sensationele, persoonlijke en snel veranderende impulsen. We reageren zwak op zaken die abstract, ambivalent en complex zijn en die interpretatie vragen. Er worden allerlei methodieken toegepast om jouw aandacht …
Inzicht ontstaat onder meer door eigen vanzelfsprekendheden ter discussie te stellen. Ik doe een poging inzake een aantal van die vanzelfsprekendheden. Wanneer is een eigen idee eigenlijk goed? Een idee wordt interessant als je bang bent het naar de …
Veel mensen ervaren dit niet zo. Organisaties die gekenmerkt worden door bureaucratie hebben vaak een verlammend effect op motivatie en inbreng. Bureaucratieën zijn risicomijdend; innovatie is vooral een papieren werkelijkheid. Implementatie brengt immers …
Binnen de digitale transformatie wordt ervan uitgegaan dat alle functieprofielen zullen gaan veranderen. De mate waarin onze huidige functie wordt beïnvloed hangt ervan af hoeveel activiteiten door AI ( Artificiële Intelligentie ) kunnen worden geleerd …
Succesvol bewegen is de wereld anders zien. Bewegen is nodig om in balans te blijven. Zowel bij bewegen als bij sturen ben je de regisseur van je eigen reis op weg naar zelfverwerkelijking .De huidige wereld wordt ook wel het VUCA tijdperk genoemd: Volatile: …
‘ Net als op elk willekeurig moment in de geschiedenis zijn er nu ook oneindig veel mogelijke ontwikkelingen’ (Roose, 2021, 29) In de discussie over de consequenties van de digitale transformatie wordt regelmatig als vanzelfsprekend aangenomen dat die …
Een algoritme is een stap-voor-stap procedure voor het oplossen van een probleem of het bereiken van een bepaald doel door een computer. Algoritmen worden steeds vaker ingezet om beslissingen te nemen die vroeger door een mens werden gemaakt. Dat wordt …
Op dit moment wordt een onderscheid gemaakt tussen cloud computing (goedkope opslagcapaciteit), artificiële intelligentie (AI), big data, Internet of Things (IoT) en robotica en blockchain. Deze bestanddelen zullen steeds meer samengaan (convergentie) …
De gezondheidszorg kenmerkt zich door een aantal grote uitdagingen. De combinatie van een toenemende zorgvraag en schaarste op de arbeidsmarkt maakt het noodzakelijk dat we de zorg anders en innovatiever moeten organiseren met elkaar. Digitalisering …
De oude Grieken hadden al een idee: beheers je waarnemingen, richt je acties op het goede doel en accepteer wat je toch niet kunt beheersen. We hebben de neiging om gebeurtenissen uit het verleden (mijn baas; mijn collega’s; mijn klanten etc.) in een …
We overschatten voortdurend onze kennis en vaardigheden. Als aan experts gevraagd is de olieprijs over vijf jaar te voorspellen blijken hoogleraren economie dezelfde foutmarge te hebben als bijvoorbeeld een medewerker facilitair. Uit onderzoek bleek …
Onze hersenen zoeken naar patronen en regels. Als er geen patronen zijn, worden ze alsnog bedacht. We kunnen slecht tegen puur toeval. Daarnaast kunnen we de neiging om bevestiging te vinden van wat we al dachten. Nieuwe informatie wordt niet alleen …
De wereld waarin we leven is complex en instabiel. De onzekerheid neemt alleen maar toe: Oekraïne, klimaatverandering, migratie etc. Onze hersenen hebben zich voor een groot deel ontwikkeld in de prehistorie. Het tempo lag toen duidelijk lager. Wat is …
We houden ervan de werkelijkheid te versimpelen: door die niet-passende reactie op complexe zaken creëren we juist nog meer onvoorspelbaarheid. Als je 20 jaar terug kijkt zie je in je leven een groot aantal veranderingen. Het lijkt logisch dat 20 jaar …
Een prettig leven vergt veel wendbaarheid. Het loont dus de moeite je steeds te kunnen corrigeren. Er is niet iets als de ideale baan, de ideale opleiding, de ideale partner. Je begint ergens aan en je past je aan aan de omstandigheden. Het is vrij simpel: …
‘ Het is onwenselijk een stelling te geloven wanneer er geen enkele reden is om aan te nemen dat ze waar is’ (Bertrand Russell). Correlaties gelden als de waarde van de ene variabele afhangt van de waarde van de andere. Je kunt dan ongeveer raden wat …
‘Bevind je je in een kuil, stop dan met graven’ Rationaliteit is het vermogen om kennis te gebruiken om doelen te bereiken. Mensen zijn het meest irrationeel als ze hun eigen opvattingen verdedigen. We zijn geneigd te voorkomen dat we pijnlijke maatregelen …
“If something can’t go on forever, it won’t.”( de wet van Stein) Afname van meerwaarde Hoewel Stein’s wet gericht was op economische wetmatigheden geldt de wet ook voor onszelf: het professionele leven houdt op, ons leven houdt op. In vrijwel alle hoogwaardige …
Mensen of ideeën? Wat is waardevoller: goede ideeën of goed mensen? Het antwoord is relatief simpel: ideeën komen van mensen, daarom zijn mensen belangrijker dan ideeën. Als een team goed is leiden middelmatige ideeën uiteindelijk tot iets goeds. Hetzelfde …
Het begint met nieuwsgierig zijn Omgaan met complexiteit . Essentieel is om open-minded te blijven. Kern daarvan is nieuwsgierigheid en opmerkzaamheid. In de situatie van toenemende complexiteit is het grootste risico dat we waarnemen en reageren vanuit …
Blockchain-technologie In de Blockchain-technologie worden gegevens gedistribueerd en wordt het beheer gedecentraliseerd, wat betekent dat gegevens over meerdere servers worden opgeslagen en door de leden van het netwerk worden beheerd . De naam 'Blockchain' …
Digitale dienstverlening De eisen die gesteld worden aan de zorg zullen steeds meer gaan toenemen. Anderzijds willen patiënten eigenaarschap over persoonsgegevens en -data. Patiënten hebben toegang tot een breed aanbod aan medische informatie op internet …
Perspectief In een vorige blog ben ik ingegaan op de problematiek van arbeidsmarkt schaarste in de zorg van het perspectief van ‘wicked problems’. De noodzaak van transformatie heb ik daar uitgelegd. De zorgvraag stijgt, er is een tekort aan zorgprofessionals …
Geen duidelijke interventies Wicked problems zijn taaie vraagstukken, die moeilijk oplosbaar zijn. De vraagstukken laten zich slecht structureren en beheersen. Niemand weet precies welke interventies effectief zijn. Complexiteit kan daarom niet (eenvoudig) …
Tijdelijke verbindingen Werk wordt in toenemende mate uitgevoerd door wisselende teams die georganiseerd worden rond uitdagingen en kansen. Dit klinkt abstract: door de mogelijkheid van nieuwe verbindingen (bijvoorbeeld Zoom of MS Teams) ontstaan steeds …
Complexe werkelijkheid Onze werkelijkheid wordt gekenmerkt door complexiteit . In een complexe omgeving is weinig ruimte voor (eenvoudige) oorzaak en gevolg relaties. Mensen maken daarom graag verhalen van complexe realiteit. Oorzaken worden gezocht …
Demografie Het aantal ouderen neemt toe tot 2050, daarna hebben we blijvend met een gemiddeld oudere bevolking te maken. Door de vergrijzing zijn er over twintig jaar naar schatting 1,6 miljoen 80+’ers, dat is twee keer zoveel als op dit moment. De veranderende …
Diversificatie Het ministerie van VWS heeft in juli 2022 een visie op de toekomstige ouderenzorg uitgewerkt. Geconstateerd wordt dat zowel de voorkeuren van ouderen veranderen als de omstandigheden. De Nederlandse bevolking wordt steeds ouder en ouderen …
Diversiteit in de vraag naar zorg Met het ouder worden groeit de behoefte aan ondersteuning. Gegeven de uniciteit van ouderen en daarmee de diversiteit in de vraag ligt de uitdaging in het vormgeven van zorg en ondersteuning op een manier dat een continuüm …
Woonmarkt onder druk In Nederland is op dit moment een tekort van ongeveer 300.000 woningen. Een belangrijke oorzaak is de sterke toename van het aantal eenpersoonshuishoudens, vooral door het aantal 65-plussers. Deze groep verdubbelt naar verwachting …
Betrokkenheid gebruiker Het gebruik van nieuwe technologie, apps en platforms met verzamelde data over onszelf en onze leefomgeving leidt ertoe dat nieuw oplossingen voor vraagstukken denkbaar zij geworden. Digitale technologieën, zoals eHealth en domotica …
Experimenteren Hoe kunnen we omgaan met de toenemende complexiteit om ons heen? Complexiteit wordt vooral veroorzaakt door de interactie tussen elementen. Complexiteit wordt vaak niet goed begrepen: zelfs als er maar een beperkt aantal elementen binnen …
Zien van veranderingen Hoe kijk je naar een veranderingsproces? Er spelen drie vragen: wordt de situatie begrepen; zijn er woorden en concepten om betekenis te geven aan dat begrip; is het mogelijk een uitvoerbare interventie te ontwerpen. Bij snelle …
Centraal staat hoe Leiderschap gaat nog steeds om het bereiken van doelstellingen (missie), maar de wijze hoe je dat doet verandert. Wat nodig is , is kunnen conceptualiseren, kunnen functioneren in netwerken, bewust zijn van interpersoonlijke relaties …
Invulling leiderschap Binnen de context van leiderschap is op dit moment wendbaar leiderschap nodig om teams te kunnen laten functioneren: vertrouw op anderen voor het nemen van de juiste keuzes; ondersteun en bepaal samen en coach; accepteer fouten …
Signalen versus ruis In het digitale tijdperk is omgaan met informatie centraal. In het omgaan is de belangrijkste vaardigheid kritisch denken. Wanneer we proberen signalen te onderscheiden van ruis dan gebruiken we filters die onze opvattingen versterken …
Contextgevoeligheid Alles bestaat in een bepaalde context. Als je een probleem tegenkomt dat je niet kunt oplossen is de meest verstandige strategie de context te veranderen. Belangrijk daarbij is het besef dat we denken dat alles wat we weten de context …
Belang sociale technologie We moeten meer investeren in sociale technologieën zoals leren, leiden, besluiten en veranderen om technologische verandering enerzijds mogelijk te maken en anderzijds om gebruik te kunnen maken van de sociale ‘instrumenten’ …
Managementtaal Moderne managementtaal is gericht op competenties, controle en beheersing en daardoor meestal weinig inspirerend. Om ons denken meer vloeiend te houden is het belangrijk meer in werkwoorden als organiseren te denken in plaats van zelfstandig …
Professionele ontwikkeling Professionele ontwikkeling komt van binnenuit, vanuit een verbinding met je identiteit. Een complexe context maakt het mogelijk om jezelf te leren kennen op een dieper niveau. Je zou kunnen zeggen dat je dichterbij jezelf bent …
Impact digitale transformatie Doordat de maatschappij voortdurend in ontwikkeling is en, inherent daaraan, de versnelling van het ontwikkelen van vaardigheden exponentieel is, is het de vraag of we ons willen aansluiten bij de eisen die een vergaande …
Inzicht in emergentie Resultaten, effecten en gedrag komen niet alleen door cultuur, waarden en opvattingen, maar ook door systemische (emergente) effecten. Emergentie gaat om het spontaan optreden van een bepaalde orde. De ervaringen van COVID-19 laten …
Aanbevelingen Bij een evaluatie van Hoofdlijnenakkoorden komen vier aanbevelingen voor verbetering van het zorgsysteem naar voren. In de eerste plaats gaat het om een systemische benadering: neem maatschappelijke opgaven als uitgangspunt. Dit betekent …
Ontbreken eigenaarschap bij complexe zorg Complexe zorg vereist meestal dat de zorg en ondersteuning wordt gegeven vanuit verschillende wettelijke domeinen, zoals de Zorgverzekeringswet (Zvw), de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) of …
Ontwikkelen van Big Picture De digitale transformatie verhoogt de complexiteit van wat om ons heen gebeurt. Dat betekent dat er nieuwe vaardigheden nodig zijn. Vanuit overzicht in de samenhang tussen de verschillende onderdelen kun je effectief gaan …
We werken met verwijzingsframes Om voorspellingen te doen moet ons brein kunnen leren wat normaal is: wat we verwachten op basis van eerdere ervaringen. Een deel van de hersenen (neocortex) heeft een model van de werkelijkheid ‘geleerd’ en het maakt …
Framen is een perspectief aanbrengen Iedereen heeft een bepaald beeld hoe we naar de werkelijkheid kijken. We hanteren daarbij frames; framing vindt meestal onbewust plaats. Door problemen op een andere manier te interpreteren zien we nieuwe oplossingen …
Er is sprake van een groot aantal (structurele) vraagstukken in de ouderenzorg: arbeidsmarktproblematiek; kosten (beheersing) en zorginkoopbeleid; impact digitale transformatie; preventie; verbinding tussen domeinen (ZVW; WLZ; WMO). Dit zijn vraagstukken …
Werken met platformtechnologie De inrichting van zorgprocessen zal steeds meer gebaseerd zijn op datagedreven principes. De beschikbare technologie maakt vergaande invoering van een digitale transformatie mogelijk. Toch blijft een aantal zorgverzekeraars …
Inzicht in professionaliteit Het lastige van het huidige zorginkoopbeleid is dat er geen gemeenschappelijk (zorgverzekeraar; zorgaanbieder; zorgprofessional; cliënt; mantelzorger; IGJ; V&VN) beeld is van wat professionaliteit in de wijkverpleging …
Binnen de Zorgverzekeringswet (ZVW) zijn zorgverzekeraars verantwoordelijk voor de financiering van de zorg (en dus ook de wijkverpleging). In Nederland kennen we, onder meer vanwege regelgeving, niet het model van een HMO (Health Maintenance Organization) …
Effect van Corona Eenzaamheid doemt op als één van de grote vraagstukken in onze samenleving. Kern van de maatregelen om corona in te dammen– of het nu gaat om geen handen schudden, anderhalve meter afstand, beperking van bezoek thuis, de sluiting van …
Balans tussen verleden en toekomstverwachtingen Eenzaamheid krijgt betekenis als het beschouwd wordt als iets dat te maken heeft met je eigen leven, met verlangens en met teleurstellingen. Dat is heel persoonlijk. Eenzaamheid heeft te maken met hoop …
Aanpassing van de governancecode De zorg krijgt een aangepaste nieuwe governancecode. De raad van bestuur en raad van toezicht bepalen de inrichting van de governance van de zorgorganisatie en zorgen dat de inrichting en de werking voldoet aan de Governancecode …
Aanpassingen governancecode Op 1 januari 2022 gaat in de zorg een aangepaste goverancecode in. Voor de zorgsector was in 2006 een Zorgbrede Governancecode opgesteld en aangepast in 2010. Die code was vrij specifiek en werd in de praktijk ervaren als …
Op 1 januari 2022 wordt een nieuwe governancecode voor de zorg ingevoerd. De brancheorganisaties hebben gekozen voor een gezamenlijke code. De nieuwe code is op 7 principes gebaseerd. Die principes zijn vervolgens uitgewerkt in bepalingen of gedragsregels …
Belang van reflectie De werkelijkheid om ons heen wordt complexer. Het risico is dat die toenemende complexiteit het steeds moeilijker maakt om adequaat te handelen. De traditionele manier om nog meer informatie te verzamelen of nog meer plannen te maken …
Ik heb in een aantal eerdere blogs aangegeven dat het moeilijk is te komen tot een gedeeld kader hoe we met COVID-19 om kunnen gaan. Ik doe een poging. Eerdere verwante blogs: Dilemma's rondom covid-19: waarom spelen belangrijk is Wanneer delen we dezelfde …
Ken ik de ander? Doordat de mens met medemensen interacteert, en gebaren en taaluitingen uitwisselt omstaat zelfbewustzijn. Doordat iemand in staat is het gedrag van de ander te interpreteren kan hij de rol en houding van de ander overnemen. Zinvolle …
Ontwikkeling identiteit Wat de werkelijkheid is, is uiteindelijk wat een voldoende aantal mensen de werkelijkheid noemt. De sociale werkelijkheid wordt geconstrueerd door de handelingen van een actor. De identiteit ('self') van mensen komt tot stand …
Dominante terminologie Door een discours (taalspel) te hanteren wordt een waargenomen werkelijkheid geduid. Wat opvalt is dat de terminologie die door tegenstanders van vaccinatie (‘vaccineren is gif spuiten’ ) wordt gebruikt dominanter is dan de terminologie …
Wilber heeft een model ontwikkeld waarin maatschappelijke ontwikkelingen worden geduid. Ik, wij en het Het model kent vier kwadranten: individueel innerlijk ,individueel uiterlijk, collectief innerlijk en collectief uiterlijk . Om te komen tot maatschappelijke …
Balans autonomie en controle Om een systeem onder controle te brengen heeft het controlesysteem evenveel variëteit nodig als het te controleren systeem zelf. De structuur van het systeem geeft vorm aan controle. Het gaat er dus om dat de organisatie …
Variëteit Iedere samenleving staat voor het vraagstuk hoe met variëteit om te gaan . In de 21e eeuw (door digitalisering, sociale media, globalisering, pandemie) neemt dit vraagstuk alleen maar toe. Een samenleving is toekomstbestendig als ze in staat …
Het is onvermijdelijk dat technologie de wereld steeds sneller gaat veranderen. Vooral de convergentie van verschillende ontwikkelingen ( Artificiële Intelligentie ; Blockchain; Internet of Things) en leidt tot fundamentele wijzigingen op de wijze waarop …
Niet alle regels leiden tot spontane orde. Daarom dient een theorie van zelforganiserende systemen aan te geven welke regels nodig zijn om tot een bepaalde (spontane) orde te komen. Hoe kom je tot orde? De analyse richt zich op systemen van gedragsregels …
Er is sprake van een toename van disruptie (verstoringen) als gevolg van blockchain, digitale platformen, Artificiële Intelligentie en Internet of Things. IC problematiek In tijden van disruptie veroorzaakt door maatschappelijke veranderingen, technologische …
Uit evenwicht Elke crisis is een symptoom van disbalans, van een systeem uit evenwicht. Een systeem is levensvatbaar als het met variëteit om kan gaan. Dat vergt steeds het zoeken naar evenwicht en versterken van het adaptief vermogen. Daarbij zoeken …
Zitten we in een transitie? Er is veel ‘tekst’ over de grote veranderingen waar we voor staan: Corona; digitalisering; klimaat; migratie etc. Een transitie gaat om een omkering van bestaand denken, handelen en organiseren die ingrijpend is en vaak één …
Peter Senge: Mensen zijn niet zozeer tegen verandering, maar zijn er op tegen veranderd te worden. Veranderingen in de omgeving Van mensen wordt verwacht dat ze sneller werken, dringend reageren op uitdagingen en kansen en samenwerken om ongestructureerde …
Binding medewerkers De druk op de arbeidsmarkt en dus het zorgen voor modern werkgeverschap neemt toe door vergrijzing, ontgroening en flexibilisering van het zorgpersoneel. De vraag is of het werkgeverschap in de zorg wel modern genoeg is. De vraag …
De antropoloog Lyall Watson: Als ons brein zo simpel was dat we zouden kunnen begrijpen, dan waren we zo simpel dat dat niet kon. Gebruik eigen theorieën Bij het beoordelen van situaties en mensen maken we (impliciet) gebruik van theorieën. Waar we ons …
Mede door technologische ontwikkelingen verschuift de aard van de zorg van periodieke interventies naar preventieve zorg en management van chronische aandoeningen. Monitoring op afstand Het aanbod van wearables maakt zowel zelfbeoordeling van burgers …
Verlagen transactiekosten Platformen worden ‘marktplaatsen’ genoemd, waarbij de gehele transactie, inclusief betaling, via het platform verloopt. Ze hebben een belang en verantwoordelijkheid bij en voor iedere transactie. Platformen verlagen en verleggen …
Hoe complexer het systeem hoe meer gevarieerd uitkomsten kunnen zijn. Complexe systemen kennen een hoog risicoprofiel. Bij meerdere projecten kan het mislukken of vertragen van één project leiden tot suboptimalisatie bij andere projecten. Van belang …
In een complex systeem zijn oorzaak en gevolg niet aantoonbaar te verbinden. In systeemtermen: het gaat niet zozeer om causaliteit als wel om correlatie. Dingen gebeuren gelijktijdig. Dat betekent dat je voorzichtig met interventies om moet gaan: je …
Informatieruis Het is belangrijk inzicht te hebben in hoe onze hersenen werken. Die hebben te maken met een stortvloed aan informatie van verschillende kwaliteit en komt tot ons via verschillende media. Als we proberen signalen van ruis te scheiden gebruiken …
Om mensen te veranderen door hun opvattingen te veranderen is een moeizaam traject. Het overtuigen van iemand om een ander standpunt in te nemen heeft meestal niet erg veel effect. Het gaat om gedrag, niet om opvattingen Wat werkt: opvattingen volgen …
Van simpel naar complex Waar het in de 21 e eeuw om gaat om mensen in organisaties aangelijnd te houden met de digitale transformatie . Dat gaat van simpel naar steeds complexer : wat zijn geschikte technologieën; kun je technologische en sturingscompetenties …
Om zicht te krijgen om waarom mensen doen wat ze doen in organisaties is een goede aanpak als antropoloog de interacties tussen mensen te observeren. Onze werkelijkheid ontstaat door het handelen van mensen. Doordat iemand in staat is het gedrag van …
Inzicht in patronen We nemen mensen in het heden waar en reageren op basis van ervaringen in het verleden. Als je iemand probeert te begrijpen die je niet goed kent maar die je doet denken aan een vroegere kennis, dan verleiden je hersenen je ertoe te …
Steeds meer verbindingen Menselijke verbindingen ontstaan zonder dat er fysieke contacten zijn. Het fundamentele aspect van netwerken is dat ze verschillende transformaties tot gevolg hebben zoals virtuele gemeenschappen en effecten van globalisering …
Mensen kunnen deze data niet zo analyseren als Artificiële Intelligentie (AI) dat kan. Een definitie van AI: AI is dat deel van de informatica dat zich richt op systemen die functies uitvoeren die we normaal gesproken associëren met het menselijk brein …
Werken in de VUCA wereld We noemen een complexe wereld ook wel VUCA-wereld – een wereld gekenmerkt door volatiliteit, onzekerheid (uncertainty), complexiteit en ambiguïteit. Complexiteit is in deze wereld in overvloed. Belangrijk is om complexe systemen …
Belang van wendbaarheid van organisaties Mensen en organisaties zijn door alle veranderingen continu in beweging. Veranderprocessen in de 21e eeuw kenmerken zich door een hoge snelheid en een hoge impact. Organisaties zullen blijven groeien in wendbaarheid …
Belang van routines Succes richten om tot een resultaat te komen is minder effectief als in staat zijn voortdurend te bewegen. Om tot effectieve en succesvolle gewoonten te komen is het nodig de hele context rond het gedrag in beeld te hebben. De meest …
Zien Onze wereld wordt complexer. Creatieve vermogens worden daarom steeds belangrijker om je te kunnen aanpassen aan snelle veranderingen. Creativiteit vindt plaats in gewone, alledaagse hersenprocessen, niet in een apart deel van de hersenen. Iedereen …
Voor de zorg om te profiteren van Blockchain gaat het er vooral om de toegang tot zorgdata te controleren. Een perspectief is om een zorg Blockchain als een index te zien, een lijst van alle zorgdossiers en zorgdata van een cliënt. De index is gelijk …
De rol van blockchain bij digitale innovatie Digitale innovatie is onderdeel van de strategie . Wil Blockchain nut hebben bij de inrichting van een digitale infrastructuur, dan dient aan de volgende criteria voldaan te worden: Verschillende partijen …
De invoering van Blockchain in de zorg vormt een fundamentele verandering : voordat een interactie tussen cliënt en zorgprofessional plaatsvindt wordt al informatie gedeeld. De communicatie en daarop gebaseerde interactie wordt daardoor kwalitatief versterkt …
Uitwisseling data Ondanks veel inspanningen is er binnen de zorg nog steeds sprake van een beperkte informatie-uitwisseling en een beperkte beschikbaarheid van betrouwbare uitkomstmaten. Daarnaast is het (kunnen) uitwisselen van uitkomstinformatie om …
De vierde revolutie Wat verstaan we onder de vierde revolutie? Snelheid: van lineair naar exponentieel. Breedte en diepte: bouwt voort op de digitale transformatie en combineert meerdere technologieën; impact op systemen: omvat de transformatie van hele …
We komen in een tijd van snelle veranderingen die elkaar (gaan) opvolgen. Die ontwikkelingen gezamenlijk noemen we de vierde industriële revolutie. Vierde industriële revolutie Deze revolutie gaat over het bij elkaar komen van technologieën als biotechnologiee …
Consequenties gebruik digitale technologieën Digitale transformatie is het proces van het gebruik van digitale technologieën om bestaande organisatieprocessen, organisatieculturen en klantervaringen te creëren of te wijzigen. Toepassing van digitale …
Blockchain-technologie kan helpen bij het opzetten van medische dossiers in Blockchain. Dit vermindert onnodige administratieve kosten en maakt ook een beter gebruik van gezondheidsgegevens mogelijk. Integratie data Medische gegevens van een enkele patiënt …
De naam 'Blockchain' is afkomstig van de manier waarop data wordt opgeslagen binnen de ketting. Werking van transacties Gebruikers van het netwerk kunnen onderling transacties laten plaatsvinden, informatie delen en documenten uitwisselen. Elke transactie …
Wat zijn de uitdagingen bij een digitale transformatie? De momenteel gaande digitale transformatie leidt tot verschillende uitdagingen: voortdurende mogelijkheid van disruptie ; onzekerheid over technologische toepassingsmogelijkheden; complexe handelingsdruk …
Wat zijn de vertrekpunten? Om strategisch wendbaar te zijn een aantal stappen binnen strategieontwikkeling belangrijk. Het begint met richten. In een snel veranderende omgeving is het onmogelijk om precies te weten waar je naartoe moe. Echter het moet …
Bij strategie gaat het om het maken van keuzes. De beste keuzes zijn onderscheidend. Ron Meyer heeft een model ontwikkeld op basis van negen uitdagingen waar management mee te maken heeft. De negen management uitdagingen zijn: Gebrek aan duidelijkheid …
Organisatiemodel Ieder organisatiemodel kent een viertal ingrediënten: controle: het vaststellen van doelen ontwerp: het specificeren en implementeren van een infrastructuur die nodig is voor regulering en het doorvoeren van transformaties operationele …
Waar gaat het om bij governance? Corporate governance heeft als hoofdtaak het vaststellen van de hoofdrichting van de organisatie: beoordelen van de strategie, benoemen van topmanagement, accorderen van de structuur en het geven van een visie op de cultuur …
Hoe kom je tot levensvatbaarheid? Steeds meer organisaties zien in dat hun traditionele manier van werken tekortschiet. Het ontbreekt hun aan vitaliteit. Wat bepaalt vitaliteit? Een organisatie moet in staat zijn doelen te realiseren en ze aan te passen …
Wat is complexiteit? De besturing van organisaties is een complexe aangelegenheid. Complexiteit wordt vaak als negatief wordt geduid: belemmerend voor de eigen doelrealisatie, beperkend voor de eigen mogelijkheden en soms zelfs bedreigend voor het (voort) …
‘if you look at a group of successful companies and try to find out what they have in common, you might conclude that they all reside in buildings’ (Rosenzweig). Effectieve veranderprocessen Een toekomstgerichte organisatie kenmerkt zich steeds als een …
Cybernetisch managementmodel De kernvraag is hoe een organisatie binnen complexiteit vitaal blijft. Organisaties zijn complexe systemen zijn. Interventies die geen rekening houden met die complexiteit zullen organisaties niet echt verder helpen. In veel …
Veel veranderingen Als we naar de maatschappij als geheel kijken, zien we dat veranderingen steeds sneller gaan en ook in aantal toenemen. Dat heeft zijn effect op de stabiliteit van organisaties (systemen). Alleen organisaties die in staat zijn die …
Inrichting werkprocessen Een effectief organisatiemodel is gericht op een adequate invulling van een zorgproces waarin verschillende producten en deskundigheden in samenhang worden ingericht. Alle zorginstellingen hebben processen. Een proces is een …
In een recent verschenen boek van me heb ik uitgewerkt dat technologische innovatie alleen werkt als het gelijk opgaat met sociale innovatie. Dat wordt nu door een SER advies bevestigd. De SER constateert dat er sprake is van een tekort aan personeel …
Omgaan met variëteit Systemen zijn er altijd in relatie tot een vraag. Dit geldt zeker voor zorgorganisaties . De vraag van patiënt en de aanwezigheid van een zorgverlener definiëren de start van het systeem. Elke organisatie staat voor het vraagstuk …
Beweging naar variëteit Organisaties en professionals worden geconfronteerd met innovaties die sneller gaan dan ze met de huidige organisatievormen kunnen verwerken. Er is daardoor een beweging naar toenemende variëteit, onder meer veroorzaakt doordat …
Leerfasen Leren doe je in leerfasen. Deze vier fasen volgen logisch op elkaar: als je iets meemaakt (ervaring) is het belangrijk daarna je ervaringen te overdenken (reflectie) en te veralgemeniseren (begripsvorming). Je kunt dan een aanpak bedenken waarmee …
Wat is het doel? In ' Prioriteiten ' (2011) stelt Covey dat prioriteiten stellen de kern van succesvol verbeteren is. En dat doe je door te weten wat je doel is. We zouden moeten streven naar persoonlijk leiderschap: op die manier stel je vast welke …
Methodiek voor ontwikkeling bedrijfsmodellen Er zijn zes methoden om tot betere bedrijfsmodellen te bedenken en de creativiteit daartoe te bevorderen: Inzicht verwerven in klanten , door hun perspectief in te nemen. Belangrijk hulpmiddel hierbij is het …
Er wordt veel gesproken over een generatiekloof (verschillen tussen generaties) binnen organisaties. De leden van Generatie X (1955- 1970) zijn gemiddeld de ouders van Generatie Y (1985-2000), die weer wordt opgevolgd door generatie Z (vanaf ongeveer …
Omgang met technologie De disruptieve kracht van nieuwe technologie en met name de snelheid waarmee deze zich voortbeweegt zal ook in de zorg grote gevolgen gaan hebben. Het lijkt of technologie steeds lijkt op een zichzelf staand organisme, dat alles …
Creëer je eigen werk Persoonlijk ondernemerschap heeft als groot voordeel dat je jezelf stuurt en je eigen werk creëert. Het effectief inzetten van je talent verzekert je vaak van succes. Het levert je namelijk een duurzaam concurrentievoordeel op als …
Verspreiding ideeën De 21 e eeuw wordt omschreven als een netwerkwereld . Alles wordt met alles verbonden: interactie staat centraal. Omdat gebeurtenissen verbonden zijn worden de waarschijnlijkheid dat ze gebeuren ook verbonden. Organisaties zullen …
Omgaan met variëteit Verandermanagement vraagt om een systemische veranderaanpak (gebaseerd op het Viable System Model : VSM). Het vertrekpunt is dat voor zorgorganisaties de variëteit in de vraag toeneemt. Volgens de cybernetische systeemtheorie kun …
Hoe kom ik tot inzicht? Digitalisering kan achtereenvolgens leiden tot datagedreven inzicht, inrichting en sturing. Inzicht volgt uit registratie van cliënten, voorzieningen, statussen en trajecten, allemaal data die geduid, geanalyseerd en gemodelleerd …
Waarde voor cliënten In zijn algemeenheid heeft waarde betrekking op alle diensten, producten en informatie die een probleem voor de klant oplossen en waarvoor hij bereid is te betalen. Daarbij geldt winst (of marge) als controle-informatie: doen we …
Kostenveroorzakers: inzicht in (on)doelmatigheid Kostenbeheersing is gebaseerd op inzicht in kosten. Inzicht in kosten krijg je door analyse van data. Bij activity based costing (ABC) wordt een oorzakelijk verband gelegd tussen de kostenveroorzakers …
Meten van resultaten Een aanpak gericht op het in beeld krijgen van effecten van de sturingsmaatregelen is social return on investment (Friedman, 2005). In deze methodiek wordt gekozen voor een resultaatgerichte procesmethodiek waarin de betrokken partijen …
Binnen complexe systemen ligt een bepaalde vorm van ordening die gebaseerd is op zelforganisatie (Kauffman:1995). Daarom ontwikkelen organisaties zich vergelijkbaar met processen in de natuur. Het zenuwstelsel kan abstract worden weer gegeven in het …
Wat gebeurt er in een omgeving met veel veranderingen: niemand kan de toekomst voorspellen, dus welke principes kunnen dan gehanteerd worden voor een nieuwe inrichting van bijvoorbeeld het zorg domein . Evolutionair kijken De principes van natuurlijke …
Meijs (2017) schreef een essay als gemeentesecretaris van Enschede over gedragspatronen binnen het sociaal domein. Vernieuwingspogingen kunnen slagen door omstandigheden te creëren waarin leren mogelijk is. Voor burgers is het sociaal domein ingewikkeld …
Gerda van Dijk (2014) heeft in een oratie een ecologische benadering uitgewerkt: het gaat om het functioneren van open, dynamische en complexe figuraties (ecosystemen), waarbij complexiteit het uitgangspunt is. Een ecosysteem benadert organisaties als …
De grote zoektocht in de zorg is hoe je kostenbeheersing en kwaliteitsverbetering gelijk op laat gaan. Een vorm waarin een dergelijke aanpak in de zorg wordt ontwikkeld is de Triple Aim methodiek. Bij de ontwikkeling van integrale zorg voorzieningen …
Als je wilt sturen op een zorgdomein, is het nodig naast gedeelde veranderprincipes ook om gedeelde waarden te hebben. Waarden worden gedefinieerd als concepten over of geloof in wenselijke eindsituaties of gedrag die concrete situaties overstijgen …
Samenwerking en partnerschap onder burgers zijn niet door de overheid op te leggen In termen van datagedreven organiseren worden oude verticale structuren uitgedaagd door nieuwe horizontale structuren. Sturing op basis van hiërarchie wordt vervangen …
Het streven naar een zo groot mogelijke autonomie van de burger vormt de rode draad in de naoorlogse vormgeving van het Nederlandse zorgstelsel. Enerzijds gaat het om de waarde ‘onafhankelijkheid’. Anderzijds leidde het streven naar onafhankelijkheid …
Centrale rol van de burger (cliënt) Hoe zorg je ervoor dat een cliënt een centrale rol heeft bij de invulling van het zorgproces: bepaalt keuze zorgverlener, planning en bewaakt het budget. Om dit te faciliteren is het essentieel de geldstroom te koppelen …
Veranderingen in de zorgmarkt gaan sneller en dieper, onder invloed van voortschrijdende digitalisering, complexer klantgedrag, nieuwe toetreders in het concurrentieveld en veranderende businessmodellen (Sidhu, 2016). Wie in de toekomst bestaansrecht …
Het (Franse) woord entrepreneur (woordenboek 1723) betekent iemand die een bedrijf organiseert door een financieel risico te nemen. Kwakman heeft verschillende aspecten van ondernemende professionals uitgewerkt. Goed zijn in je vak is niet meer voldoende …
Lean Startup: in kleine stappen naar je doel Lean Startup is een methodische aanpak van ondernemerschap, waarbij je in kleine meetbare stappen je doelen bereikt. Een lean startup werkt als volgt (Ries: identificeer de leidende veronderstellingen die …
Startups hebben een aantal kenmerken: Schaalbaarheid: kun je snel groeien? Zoekend: het voortdurend testen en valideren of je product of dienst schaalbaar is Focus op technologie Ondernemersmentaliteit Startups staan bekend om hun ondernemerschap, aanpassingsvermogen …
Professioneel handelen is niet hetzelfde als ondernemend handelen. Professioneel handelen kent ondernemende aspecten, maar kent een andere gerichtheid dan ondernemerschap. Evelien Tonkens stelt dat professionals dienen te voldoen aan heldere professionele …
Zorg is asymmetrisch: zij die zorg geven en zij die afhankelijk en aangewezen zijn op zorg van anderen. In zorg geven zit macht verborgen (Baart, 2018: 21). In de presentie-benadering komt een professional binnen zonder een vaststaande agenda (Baart2011) …
Transparantie is voorwaarde voor kwaliteitsverbetering Het perspectief van de cliënt in de wordt steeds meer leidend. De verantwoording over de zorg gebeurt dan ook steeds meer in samenspraak met cliënten en professionals. Transparantie met betrekking …
Voordelen van een digitale infrastructuur in de zorg Werken met een digitale infrastructuur bevordert dat informatie breed wordt gedeeld. Afspraken worden beter gehandhaafd en zorgprofessionals hebben een beter beeld welke familieleden en andere professionals …
Waardegedreven zorg staat centraal De maatschappij verandert: de huidige communicatiemogelijkheden bieden meer openheid en vragen om snelheid; er wordt verwacht dat er altijd direct gereageerd wordt; cliënten en hun familie zijn mondiger. Daarmee komt …
Wat houdt integrale gezondheidszorg in? Integrale gezondheidszorg betreft het samenbrengen van preventie, zorg en welzijn om zo (het behoud van) het functioneren van de cliënt te faciliteren (Baan). Het gaat daarbij om een effectieve inrichting van zelfmanagementondersteuning …
Respect voor en inzicht in elkaars autonomie De uitvoering van zorgprocessen, uitgaand van mogelijkheden van mensen in hun geheel in plaats van hun beperkingen, vergt een hoge mate van authenticiteit. Het op eigen kracht staan (individualiteit) en het …
Wanneer een organisatie goed functioneert is management niet echt nodig. Management is een "slecht weer" taak. Als het slecht gaat, komen managers in actie en bewijzen ze hun waarde. Dezelfde principes van management gelden ook in een digitale omgeving …
Versterken van zelfzorg en zelfregie kan door websites met toegankelijke informatie (bijv. www.thuisarts.nl ; www.dokterdokter.nl ; www.gezondheidsplein.nl ; www.curaevitelbalie.nl ) . Thuisarts geldt als een belangrijk startpunt voor medische informatie …
Inzicht krijgen in interactie door inclusieve modelmakerij Door handelen ontdekken we wat er speelt. Mensen leven in een omgeving die ze door hun eigen handelen mede creëren en waar maken. Door een beroep te doen op modellen en berekeningen (in plaats …
Door systemisch naar het evenwicht te kijken, wordt toegewerkt naar zelforganisatie: alleen die regels en functies worden ingevuld die het mogelijk maken dat het systeem als geheel vitaal blijft. Door systemisch te kijken kan een dialoog worden gevoerd …
Een evenwichtige relatie tussen systeem en omgeving Een systeem maakt onderdeel uit van zijn omgeving. En staat altijd in contact met die omgeving. Een systeem is erop gericht in evenwicht te functioneren met de omgeving. En alle onderdelen van het systeem …
Door alle transities in de zorg neemt de complexiteit toe. Met een systemisch interventiekader wordt niet alleen geïntervenieerd in de eigen werkpraktijk, maar wordt ook steeds de verbinding met de omgeving (her) vormgegeven. De omgeving is gigantisch …
Brunsson (1987) stelt dat opvattingen over management drie aspecten kennen die van belang zijn voor organisatie-actie: omslotenheid (hoe omslotener, hoe meer het keuze-vraagstuk is opgelost), consistentie (inconsistenties bevorderen ideeën, maar belemmeren …
Stafford Beer (1978, 1979, 1981, 1985) heeft een model voor vitale systemen ontwikkeld ( Viable System Model ) dat beschrijft hoe een systeem acteert in een omgeving waarin de complexiteit toeneemt. Dit model is voor de 21e eeuwse context verder uitgewerkt …
De systeemtheorie is gericht op het omgaan met complexiteit . De systeemleer laat de onderliggende patronen van het omgaan met variëteit zien en hoe je tot evenwicht komt tussen een veranderende omgeving en de wijze waarop de eigen organisatie daarmee …
De impact van technologie op zorgprofessionals leidt tot automatisering zoals directe toegang op gegevens en vernieuwing zoals nieuwe professionele scheidslijnen, nieuwe werkwijzen en nieuwe organisatievormen). Binnen informatietechnologie zijn de volgende …
Organisaties en professionals worden geconfronteerd met innovaties die sneller gaan dat ze met de huidige organisatievormen kunnen verwerken. Cliënten stellen steeds hogere en nieuwe eisen aan de dienstverlening. Men is voortdurend op zoek naar mogelijkheden …
Wat betekent demografie? Hoewel de ouderenzorg al sinds 2015 een grote transitie doormaakt is nog steeds sprake van een groot aantal knelpunten als gevolg van de (dubbele) vergrijzing: Meer crisisopnames in ziekenhuizen en verpleeghuizen Toenemende druk …
Systeembenadering Het doel van management is de verbetering van de efficiency en effectiviteit. Effectiviteit is gerelateerd aan de mate waarin de output van een proces voldoet aan de behoeftes en verwachtingen van de cliënt. Efficiency is gerelateerd …
Twijfel over zzp schap in de zorg In de verpleging, verzorging en thuiszorg is het aandeel flexwerkers tussen 2010 en 2018 toegenomen van 11% naar 18%. Hoewel de inzet van zzp‘ers noodzakelijk is vanwege de grote tekorten aan zorgpersoneel worden de …
Het terugdringen van het zelfstandig ondernemerschap in de zorg mislukt In februari kwam minister De Jonge met een actieplan om het aantal zzp‘ers in de zorg terug te dringen. Belangrijkste kenmerken van dit plan: Werkcode voor de zorg en invoering goed …
Wat past bij jou? Nog steeds wordt door het ministerie van VWS en door grote zorginstellingen gevraagd om in het inkaderen van zelfstandig ondernemerschap in de zorg. Je kunt je echter afvragen of de sector zorg hiermee voor ondernemende professionals …
Ontwikkeling arbeidsmarkt Tussen 2007 en 2018 zijn er in Nederland 260.000 mensen (in de zorg 55.000) bijgekomen die hun inkomen voornamelijk als zzp'er verdienen. Daarmee waren er in 2018 in totaal 1,3 miljoen zzp'ers in Nederland(CBS). Tussen het derde …
De toekomst van werken in Nederland vereist dat vier aspecten in beeld zijn: wendbaarheid, duidelijkheid, weerbaarheid en wederkerigheid. De commissie Regulering van Werk komt met vijf kernadviezen: Bevorder interne wendbaarheid, rem externe flexibiliteit …
Impact digitale technologieën Veel zorgprofessionals kiezen ervoor om als zzp‘er te gaan werken, omdat ze binnen loondienstverband onvoldoende autonomie en flexibiliteit krijgen. Dat past ook bij een arbeidsmarkt waarin door digitale technologieën voortdurend …
Online consult Mensen zijn steeds meer in staat om zelf een deel van de zorgvraag op te lossen. Waar vroeger een bezoek aan de huisarts de enige mogelijkheid was om een diagnose te krijgen, kan met de huidige technologie, via het internet, online een …
Noodzaak tot innoveren Er is een grote behoefte aan vernieuwing in de zorg . De vergrijzing zal zorgen voor een toename van de vraag naar zorg. Stijgende ziektekosten en een toename van chronische ziektes vragen om een nieuwe aanpak. Steeds vaker vindt …
Gebruik AI in de zorgverlening Artificiële intelligentie (AI) gaat om slimme technologie: technologie die gericht is op de directe zorgverlening aan de patiënt/cliënt en die de zorgverlening door een menselijke zorgverlener (deels) kan vervangen (RVS) …
Digitalisering: we gaan anders werken De zorg is zo complex georganiseerd dat er zowel voor professionals als voor cliënten onvoldoende over- en inzicht is. Digitalisering maakt het mogelijk om fundamentele veranderingen in de bedrijfsvoering door te …
Suboptimalisatie als gevolg van complexiteit De complexiteit van zorg is groot net als de afstemming met het sociaal domein op gebied van bekostiging en organisatie. De coördinatiemechanismen maken de complexiteit structureel. Binnen de Zorgverzekeringswet …
Praktisch handelen Wat is de impact van platformtechnologie op de arbeidsmarkt? De discussie daarover is nog lang niet afgerond. Martijn Arets, platformexpert geeft aan: ‘Als je wilt weten hoe de platformeconomie in elkaar zit, dan moet je actief participeren’ …
Het wordt tijdelijk We gaan mogelijk een ontwikkeling op de arbeidsmarkt tegemoet waarin arbeidsrelaties structureel een tijdelijk karakter kennen. Dit vertaalt zich in een toename van start-ups die gedurende een bepaalde periode de inzet van professionals …
Kostenreductie voor flexcapaciteit Een groot vraagstuk in de zorg is de toename van kosten voor extern in te huren capaciteit. De zorgsector geeft meer uit aan inhuur van personeel dan ooit en dat wordt waarschijnlijk alleen maar meer. In 2018 daalde …
Ondernemend handelen Het begint ermee te erkennen dat zzp-schap en ondernemerschap een normaal onderdeel van die arbeidsmarkt zijn. Vanuit die visie kenmerken werkenden zich op de arbeidsmarkt (als het goed is) door ondernemend handelen. Het gaat niet …
Meerwaarde van data Voor organisaties geldt steeds meer dat ze het belang en de toegevoegde waarde van data meer gaan inzien. Op basis van data wordt het empirisch onderbouwd hoe de primaire processen in de eigen organisatie kunnen worden verbeterd …
Teveel data De hoeveelheid beschikbare data neemt exponentieel toe. Een probleem is dat de kloof tussen beschikbare data en het menselijk cognitief vermogen alleen maar groter wordt. We kunnen alle beschikbare informatie zelf gewoon niet meer verwerken …
Machine en deep learning De Nederlandse bevolking vergrijst terwijl de arbeidsmarkt voor zorgprofessionals steeds meer onder druk komt te staan. Het is dan niet moeilijk om te bedenken dat er innovatieve oplossingen nodig zijn die de zorg kwalitatief …
Airbnb Er wordt veel gesproken over disruptieve innovaties (Clayton Christensen): één van de meest bekende voorbeelden is Airbnb. Disruptie beschrijft een proces waarin een kleiner bedrijf dat over minder resources beschikt erin slaagt om een gevestigde …
De omgeving transformeert Als je naar onze digitale omgevin g kijkt zie je de afgelopen jaren een veelheid aan innovaties: smartphones, sensor systemen, sociale media, cloud computing, Internet of Things (IoT), drones en robots, ontwikkeling van enorm …
Hoe ontwikkelt groei zich? Hoe kun je digitale ontwikkelingen duiden? Er is (bij goed kijken) een verschuiving van lineaire naar exponentiële groei. Daarbij krijgt een steeds kleiner aantal mensen een groter aandeel van deze groei. De grote internetbedrijven …
Werkrelaties worden korter We zien steeds meer platformen. Wat betekent dat voor loopbanen? Platformen zijn ingericht om netwerkstructuren mogelijk te maken. Een consequentie hiervan is dat er steeds minder langdurige werkrelaties zijn. Je kunt kiezen …
Participatieve energie Het begint met het aanboren van ‘participatieve energie’ van professionals. Daarnaast gaat het om open innovatie. Iedereen die mee wil doen (zorgprofessionals; cliënten; gezinssystemen) moet kunnen participeren: het gaat om open …
Impact van technologie Wat betekent het als professionals met adequate technologie worden toegerust? Een belangrijk punt daarbij is dat de technologie sneller verandert dan het onderwijs. Daarom is een digitale werkomgeving belangrijk. Hoewel zorgtechnologie …
Waarom willen we eigen kracht? Hoe stuur je eigenlijk in het publieke domein? We willen dat burgers autonoom handelen. We willen echter ook dat de maatschappelijke kosten niet te hoog worden. Bijvoorbeeld bij gemeenten (gaat toch om een hoop geld) zien …
Wat is complexiteit? De complexiteit van een systeem wordt in algemene zin bepaald door de mate waarin het systeem in staat is informatie te verwerken. Door taal, acties en interacties kunnen relaties worden gestabiliseerd. Woorden kunnen stabiele relaties …
Wat is een probleem? Eén van de ingewikkeldste problemen is vaak het formuleren van het probleem. Iets is pas een probleem als iemand dat ervan maakt: problemen worden dus geconstrueerd. Een aardige soort problemen zijn taaie vraagstukken. Deze worden …
Welke vragen? Zelfs als je beschikt over kennis hoe systemen werken blijft het lastig om niet in (eenvoudige) relaties van oorzaak en gevolg te denken. Om te komen tot een ontwerp van organisaties, met name zorgorganisaties, dat past bij een snel veranderende …
Toename productinnovatie Steeds meer consumenten gaan aan productinnovatie doen. Het gaat hierbij om het verbeteren, vernieuwen en customizen van bestaande producten en het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Marketing is niet meer gericht …
Zorglogistiek De principes voor de inrichting van zorgprocessen worden zorglogistieke bedrijfsvoering genoemd. Het denken vanuit en het ontwerpen van zorglogistieke principes veronderstelt een specifieke manier van bedrijfsvoering: de zorg- en ondersteunende …
Balans tussen voorspelbaarheid en flexibiliteit Hoe beter zorgorganisaties in staat zijn competenties te ontwikkelen, die zowel voorspelbaarheid van de vraag als flexibiliteit van het aanbod combineren, hoe meer die organisaties lean zijn ingericht …
Navigeren in de zorg Binnen de zorg is het een probleem de toegang tot zorg te vinden en als dat gelukt is, om de zorg te regelen. Door het toenemen van pluriforme zorgbehoeften dient het benodigde netwerk individueel te worden ingericht. Door de veelheid …
Toegang tot gezondheidsinformatie De vraag is hoe je als (zorg)organisatie duurzaam blijft als digitalisering steeds meer impact zal hebben op de interne werkprocessen. Door digitalisering krijgen burgers zelf toegang tot gezondheidsinformatie. De relatie …
Versnelling van veranderingen De EU werkt momenteel aan de ontwikkeling van high performance computing, gegevensanalyse en kunstmatige intelligentie die kunnen helpen bij het ontwerpen en testen van nieuwe gezondheidszorgproducten, het sneller stellen …
Wat speelt er op de arbeidsmarkt? Waar hebben we het bij de inrichting van de arbeidsmarkt over? De discussie over werk wordt vooral gevoerd in termen van ‘vast’, ‘flex’ en ‘zzp’. Dat lijkt wat beperkt: de ontwikkeling van zzp‘ers kent een eigen dynamiek …
Centraal staat verbinden Wat staat centraal in de nieuwe organisatiewerkelijkheid? Management gaat steeds meer om verbinden, samenwerken, creativiteit en flexibiliteit. Het denken in schaalvoordelen begint achterhaald te worden. Het realiseren van de …
Corporate governance Corporate governance heeft als hoofdtaak: vaststellen van de hoofdrichting van de organisatie: beoordelen van de strategie, benoemen van topmanagement, accorderen van de structuur en visie op cultuur. Kernthema’s bij governance zijn: …
Is schaalvergroting de oplossing? Door grote trends als vergrijzing, veranderende zorgbehoeftes en impact van technologie en informatisering is de gezondheidszorg continu op zoek naar manieren om de zorg naar de patiënt efficiënter en klantvriendelijker …
Wat is bionica? Voor organisaties wordt het steeds belangrijker om om te kunnen gaan met complexiteit . Bionica is de wetenschap die zich bezig houdt met het leren van biologische systemen bij het oplossen van complexe systemen. Biocybernetica is gericht …
Toepassing van platformtechnologie Waar gaat het om als je platformtechnologie gaat toepassen? Je hebt een infrastructuur nodig voor directe interactie. Op basis daarvan ontstaan netwerkeffecten, Door de aanwezigheid van data die voortvloeien uit de …
Wat is een platform? Binnen de ouderenzorg zijn we als PlatformVmZ redelijk uniek. Veel partijen noemen zich in de zorg platform. Daar wordt meestal mee bedoeld dat men met andere partijen (gebruikers) een vorm van samenwerking kent. Platformtechnologie …
Belang van ondernemend handelen In de zorg wordt steeds meer ondernemend handelen verwacht. Er is behoefte aan innovatieve concepten die leiden tot kwaliteitsverbetering, kostenverhoging en versterking van de positie van cliënten. Ondernemerschap wordt …
Doel van organisaties Organisaties hebben als doel waarde te creëren voor cliënten. Dat betekent dat de missie, visie en strategie moeten leiden tot resultaten waar cliënten de waarde van ervaren. Management is dan het omzetten van middelen in toegevoegde …
Voordeel van decentralisatie De afgelopen decennia is vooral gekeken hoe je besluitvorming kunt centraliseren. Dit vooral vanuit het oogpunt van doelmatigheidsverbetering. In de zorg zie je het bij zorginstellingen, zorgverzekeraars, toezichthouders …
Zien we de technologische versnelling? Zonder veel commentaar te verwachten kun je stellen dat er sprake is van een technologische versnelling. Het eigenaardige is echter dat die versnelling op zich niet waargenomen hoeft te worden. Omdat ze niet herkend …
Uniforce Professionals, een ondernemersvorm waarbij zelfstandige professionals via een ‘Declarabele Uren B.V.' werken en hun opdrachtgevers vrijwaren, is haar vaststellingsovereenkomst met de Belastingdienst definitief kwijt. Hoe beïnvloedt dat de zelfstandigheid …
Binnen de zorg zijn steeds meer start-ups die zich bezig houden met nieuwe technologie voor de zorg . Wij hebben zelf het PlatformVmZ ontwikkeld, dat zzp ‘ers in de zorg ondersteund bij hun werkproces, hun juridische positie en hun administratieve afhandeling …
Externe inhuur Uit een recent verschenen Jaarverslagenanalyse van 477 VVT-instellingen ( Intrakoop, Jaarverslagenanalyse VVT 2018, juli 2019 ) blijkt dat binnen Verpleging, Verzorging en Thuiszorg (VVT-sector) de kosten voor inhuur van externe krachten …
Waarom zzp 'er? Veel mensen dromen ervan om zzp'er te worden. Zelf iets opbouwen, eigen keuzes nemen, en vooral: zelfstandig zijn en eigen baas zijn. Als je kiest om als zzp‘er te werken heeft dit een aantal (mogelijke) voordelen: Hoger tarief, fiscale …
Waardoor wordt regelruimte ingeperkt? Over veel organisaties in het publieke domein wordt gezegd dat sprake is van systeemverdichting: er is een proces gaande van voortdurende nieuwe regelgeving onder meer veroorzaakt doordat de betrokken organisatie …
Hoe zorg ik voor nieuwe ideeën? We overleggen (heel) veel. We klagen er ook heel veel over. Toch hoor ik weinig hoe je overleg gebruikt om tot nieuwe ideeën te komen. Bryan (2007): naarmate organisaties steeds meer afhankelijk worden van denkkracht en …
‘het is veel verstandiger risico’s te nemen die je kunt meten, dan de risico’s die je neemt te meten’(Taleb,2010,93) Complexe systemen produceren "zwarte zwanen" Complexe systemen bestaan uit interdependente relaties en non-lineaire reacties. Iets kleins …
Hoeveel werkelijkheden zijn er? Hoe komt het dat onze werkelijkheid voor iedereen verschillend is: kijk naar het verschil tussen kosmopolitische en populistische ideeën. Beide zien een EU met veel vraagstukken. So far so good. Maar dan: daar moeten we …
Veel organisaties in het publieke domein zijn in een voortdurende staat van reorganisaties: ICT; schaalvergroting/schaalverkleining; bezuinigingen; zelfsturing; kwaliteitseisen. Voor professionals leidt dit regelmatig tot gevoelens van vermoeidheid …
Iedere organisatie staat voor het vraagstuk hoe met variëteit om te gaan. In de 21e eeuw (door digitalisering , sociale media, globalisering en bijvoorbeeld ook een toenemend belang van emoties in onze acties, neemt dit vraagstuk alleen maar toe. Hoe …
Waarom is effectief verandermanagement in de zorg lastig? Het zorgsysteem is gekenmerkt door hoge mate van complexiteit (veel interactie tussen professionele domeinen, tussen management en professionals, tussen binnenwereld en buitenwereld (politiek …
Trendwatcher Adkiedj Bakas legt in ‘Ziel in de zorg. Hoe technologische revoluties en nieuw burgerschap leiden tot een vernieuwde zorgbranche’.(Bakas books, 2017) een aantal toekomstige ontwikkelingen uit. We doen meer zelf In lijn met ontwikkeling van …
Managementconcepten hebben de neiging veel te beloven, maar verwachtingen niet voldoende waar te maken. Verandermanagement gaat over de managementinterventies die effect zouden moeten hebben. Er is een veelheid aan terminologie: wat werkt dan eigenlijk …
Flexibilisering leidt steeds meer tot een hybride arbeidsmarkt De Nederlandse arbeidsmarkt ontwikkelt zich steeds meer naar een gedifferentieerde (hybride) opzet. Dit betekent dat naast mensen in loondienst, inmiddels 800.000 werknemersbanen bij uitzendbureaus …
Netwerkeffect: "Wij zijn met wie we zijn verbonden". In zijn boek ‘The seventh sense’ geeft Ramo (2016) aan, dat verbinding de aard van een object verandert. Wij zijn met wie we zijn verbonden. Het zevende zintuig gaat om het vermogen om naar ieder object …
Leefwereld versus systeemwereld Organisaties bevinden zich in een veranderende omgeving. De vraag is dan welke interventies geschikt zijn om de vitaliteit van organisaties te doen toenemen. In de huidige opvattingen over de inrichting van publieke organisaties …
Als filosoof probeer je al denkend en beschouwend datgene dat we nog niet begrijpen te verhelderen. Het gaat hierbij niet perse om het vinden van DE waarheid, maar om de tocht naar waarheidsvinding. Herman de Neef is existentiefilosoof en zet zich in …
Regels voor BTW-herziening straks ook voor kostbare diensten De Wet op de omzetbelasting 1968 kent momenteel een systeem, waarbinnen de in aftrek gebrachte btw op goederen, waarover voor de inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting pleegt te worden …
Wat doe je nog zelf en wanneer verwijs je door? Wanneer het verzuim medisch is, dan moet je medewerker naar de bedrijfsarts. Maar wat nou als het psychisch is, wat doe je dan nog zelf en wanneer verwijs je door? Dit hangt af van de oorzaken van de psychische …
Hoe ga je als leidinggevende in gesprek met medewerkers met psychische klachten? Wanneer je psychische klachten bij je medewerkers herkent (veel 'vage klachten', hoofdpijn, spierpijn, concentratie vermindering, het overzicht verliezen, sneller prikkelbaar …
1. ......maar mijn huisarts zegt dat ik het 14 dagen rustig aan moet doen! Of nog erger: van de huisarts moet ik 14 dagen thuis blijven. Tja wat zeg je dan? Ga je als leidinggevende tegen een advies van een huisarts in? Niet verstandig want je zet gelijk …
Welke tools heb je als leidinggevende om met psychische klachten om te gaan? Wanneer één van je medewerkers last heeft van psychische klachten, dan wil je natuurlijk weten wat je kunt doen om je medewerker weer in de gezonde flow te krijgen. De volgende …
De oorzaken van s tress aanpakken. Om van stress en stress klachten af te komen, is het handig om te bekijken waar de klachten vandaan komen. Dus wat zijn de oorzaken van stress? In de gesprekken die ik heb met gestreste mensen, kijk ik altijd naar 3 …
Psychische klachten kunnen door meerdere factoren ontstaan. Formeel zijn psychische klachten het gevolg van een psychiatrische stoornis . Gelukkig hebben niet veel medewerkers hier last van. In de praktijk heb je als leidinggevende vaker te maken met …
Wat zijn psychische klachten? Als je kijkt naar de definitie van psychische klachten, dan zegt Van Dale: Psychisch: geestelijk, niet lichamelijk Klachten: hoorbare uitingen van droefheid of pijn. Dus een geestelijke hoorbare uiting van droefheid of pijn …
Van veel leidinggevenden krijg ik vaak de volgende vraag: "Hoe kan ik psychische klachten vroegtijdig herkennen bij mijn medewerkers?" In het vorige artikel schreef ik over wat je als leidinggevende kunt doen met psychische klachten en nu wil ik vooral …
Hoe voorkom ik psychische klachten bij mijn medewerkers? Dit is ongeveer de meest gestelde vraag die ik als bedrijfsmaatschappelijk werker krijg. Als je weet hoe je psychische klachten kan voorkomen, scheelt je dat de helft in je ziekmeldingen! Maar …
In het vorige artikel beschreef ik 10 tips om snel overspannen te worden. Als je overwerkt of overspannen bent wil je natuurlijk weten wat je kunt doen om hier snel uit te komen. Dit zijn 10 acties om weer in de gezonde flow te raken! Plan je agenda …
10 tips voor je medewerkers om snel overspannen te worden Vandaag ga ik wat anders doen. Ik geef je 10 acties om zo snel mogelijk overspannen te raken! Wil jij graag overspannen raken? Doe dan vooral de volgende acties. 10 acties om snel overspannen …
Wil jij je medewerker helpen om snel van stress en stressklachten af komen? 5 tips om op een simpele manier met stressklachten aan de slag te gaan: Tip 1: Plan je agenda rustig . Dit is natuurlijk wel erg voor de hand liggend, maar wel een tip die sinds …
Wat kan ik doen om de motivatie van mijn medewerkers te vergroten? Wanneer je medewerkers minder gemotiveerd raken, zul je dat gaan merken op de werkvloer. Voor je medewerkers is het van belang dat ze prettig werk hebben. Maar hoe ziet prettig werk er …
Ik krijg leuke feedback op de blog en het ebook “ Ontwikkel organisatiespeed en blaas je concurrent weg ”. Eentje springt eruit: “Wel een beetje simpel: je medewerkers”. En dat klopt natuurlijk. Want: Je schoont je pc op, en hup doet ie precies en sneller …
Veel leidinggevenden vertellen mij dat ze het lastig vinden als medewerkers het werk en privé niet goed gescheiden kunnen houden. Vooral lastig wordt het als de privé problemen op de werkvloer worden gedeeld en andere collega's gaan zich er mee bemoeien …
Brand! Het vernietigende vuur grijpt om zich heen. Je voelt de verschroeiende hitte. Gelukkig heeft de buurman direct de Brandweer gebeld. De garage is niet helemaal meer te redden. Het huis zal geen gevaar lopen. Peinzend overzie je de rokerige situatie …
Stress, overspannen of burn-out. Wat is het verschil ? In de volksmond worden stress, overspannenheid en burn-out nogal eens door elkaar gehaald. Wanneer er te veel stress is, krijg je eerst spanningsklachten. Wanneer je die niet oplost ga je langzaam …
De meeste mensen die bij mij op spreekuur komen hebben last van stressgerelateerde klachten. Daarom wil ik vandaag inzoomen op stress: wat doet dit met je medewerker en wat deze zou kunnen doen om hier van af te komen? Wanneer je gestrest bent zul je …
"Ik kan niet op mijn werk verschijnen, want er is thuis een waterleiding geknapt en ik moet wachten op de installateur! Ik verwacht dat ik er pas vanmiddag ben." Wat nu als je medewerker al zijn verlof uren al had opgemaakt en ’s ochtends belt dat hij …
Imago gaat over beeldvorming. Die beeldvorming bepaalt de verwachtingen die men van de ander heeft. In reclame en politiek kun je zien welke invloed imago heeft op ons koop-of stemgedrag. Klanten kennen producten of diensten een bepaalde kwaliteit en …
Wat je kunt doen? Maak tijd vrij om met hem of haar te praten. En dan? Geef aandacht of ga zitten om te luisteren. Er geeft niets zoveel steun dan het gevoel dat iemand naar je luistert en je begrijpt. Op youtube staat een prachtig filmpje wat als ondertitel …
Met een glimlach hoor ik mijn paard Seno snuiven. Hij wil vooruit. Het is 25 graden. Een strakblauwe hemel en windstil. De laatste zonnestralen strijken over de boomtoppen. De avond neemt langzaam over. Seno's energie (en die geurige natuur) verleidt …
Wanneer je medewerker is uitgevallen wil je dat hij of zij vlot en goed re-integreert. Je hebt er niets aan wanneer iemand, nadat hij is uitgevallen, drie weken werkt en vervolgens opnieuw uitvalt. Daarom kun je beter wat rustiger, maar gestaag, opbouwen …
Messcherp. Met 1 doel: scoren en winnen. 1 hoofdteam 11 basisplaatsen 1 hoofdtrainer met staf. Gretige reservespelers die azen op die basisplaats Speel je goed? Contractverlenging. Speel je niet goed? Krijg je De Boer in je nek. Teamoptimalisatie is …
Hoe kan mijn medewerker met stressklachten aan het werk gaan ? Herstel de balans in de draaglast en draagkracht bij medewerkers! Vaak leg ik het aan mijn cliënten als volgt uit: Wanneer er te veel stress in je leven is, ga je merken dat je langzaam het …
“Waar zijn de projectresultaten” “Heb je die klanten al nagebeld?” “Zijn de 5 offertes dit weekend verstuurd?” Met een blik vol onverschilligheid krijg ik de volgende lading werk toegegooid. Het is maandagochtend, 0800h. Koffie heb ik nog niet geroken …
De ziekmelding, het telefoon gesprek en wat je moet vragen en wat niet. Je medewerker meldt zich ziek. Te vaak hoor ik: “hé wat vervelend voor je, bel je me wanneer je weer beter bent?” Niks mis mee om begrip te tonen, maar zo maak je het wel erg makkelijk …
De school als hel Dat is Bint, 1934. (Voor de niet-literatuurvasten onder ons: Bint is een roman van F. Bordewijk, waarin leraar Bint zijn school met stalen tucht leidt.) Een school met een streng systeem om leerlingen te laten gehoorzamen. De geur van …
Het spel van je ziek melden. Je medewerker is ziek! Verkouden, grieperig, snotterig, hoofdpijn en andere veel voorkomende vage klachten. En jawel het is niet de eerste keer dit jaar. Je wordt gebeld door je medewerker: “ ik kan niet komen vandaag, ik …
Ik ben het niet eens met het advies van onze bedrijfsarts! En nu? Geen probleem. Je kunt, wanneer je goede redenen hebt, in overleg met je medewerker afwijken van het advies van de bedrijfsarts. Het is namelijk een advies! Maar pas op, als je dit doet …
Tuurlijk mag het niet. Jij weet het, ik weet het. Maar ja, de kick, hè? De A6 is leeg. Ik druk het gaspedaal dieper in. 225 km/uur. De bomen schieten voorbij. Met een grijns ga ik nóg wat harder. The need for speed. Organisaties hebben dat ook . Wat …
Woensdagochtend. Shit. Niet dat je weer om 7 uur op moet, maar die zeurende klanten. Elly wordt er moedeloos van. Ze is interieurdesigner. Bij een nieuwe opdracht begint ze met lood in de schoenen. Alle energie en creativiteit verdwijnen als donderslag …
Daar kan ik heel kort over zijn: Star Trek Enterprise. Roddenberry bedacht een utopische toekomstwereld, waarin een verenigde Aarde de meeste moderne wereldproblemen heeft opgelost: vervuiling, honger, armoede en conflicten tussen mensen onderling behoren …
“We wensen u veel personeel!” “Net nu op het drukste moment meldt mijn enige medewerker zich zomaar ff ziek; dat kost mij omzet.” “Waarom begrijpen ze niet dat ze de omgeving bij de klant schoon moeten achterlaten, dat hoort bij klantvriendelijkheid” …
Het bruist van de berichten over ontwikkelingen, nieuwe concepten, producten en dienstverlening. Het ene bericht is nog amper bij u beland, u denkt beslist na over wat de impact of het voordeel voor uw organisatie kan zijn, of het volgende item dient …
Ik kwam een tweet tegen van Mandy Dikkerboom over duurzame organisatieverandering: 5 keuzes voor duurzame organisatieverandering https://t.co/KPSTz5FmqN — Mandy Dikkerboom (@dehrfactor) 23 juli 2015 In deze tweet wordt verwezen naar een blog dat is geschreven …
Waarom vertrouwen? President Reagan van de USA (’84-’87) had zijn motto: ” Trust, but verify!”. Prof. P.P. Groenewegen schreef in 2007 al dat vertrouwen de smeerolie in een goed functionerende zorg is. Op een OK (operatiekamer) is het hebben van wederzijds …
Psychische klachten bij je medewerkers. Wat doe je nog zelf en wanneer verwijs je door? En naar wie? W at je zelf kan doen als leidinggevende hangt af van de oorzaken van de psychische klachten . Ligt de oorzaak voornamelijk op het werk ? Dat is mooi …
1. ...maar mijn huisarts zegt dat ik het 14 dagen rustig aan moet doen! Of nog erger: van de huisarts moet ik 14 dagen thuis blijven. Tja wat zeg je dan? Ga je als leidinggevende tegen een advies van een huisarts in? Niet verstandig want je zet gelijk …
Welke tools heb je als leidinggevende om met psychische klachten om te gaan? Wanneer één van je medewerkers last heeft van psychische klachten, dan wil je natuurlijk weten wat je kunt doen om je medewerker weer in de gezonde flow te krijgen. De volgende …
Veel leidinggevenden voeren gesprekken met hun medewerkers ‘uit de losse pols’. Misschien jij ook wel? Tijdens het werkgesprek wordt de voortgang van het werk van jouw medewerker aan de orde gesteld. En daarmee ligt vrijblijvendheid op de loer. Soms …
Herken je deze situatie? Je bent eindelijk eens aan de slag met het schrijven van een belangrijk rapport. Je bent goed op dreef! Dan verschijnt er plotseling een hoofd om de deur. Het is een medewerker: “Mag ik je eventjes storen?”. Vanzelfsprekend antwoord …
“Blijf toch lekker in je comfortzone!” is de overtuigende stellingname van Richard Engelfriet in zijn opiniestuk op Nuzakelijk.nl . En ja, de extreme situaties die hij noemt nodigen niet echt uit om de grenzen van je comfortzone op te zoeken en zijn …
De oorzaken van s tress aanpakken. Om van stress en stress klachten af te komen, is het handig om te bekijken waar de klachten vandaan komen. Dus wat zijn de oorzaken van stress? In de gesprekken die ik heb met gestreste mensen, kijk ik altijd naar 3 …
Goede teams zijn niet alleen goed omdat ze een keertje leuk hebben gespeeld, ze zijn goed omdat ze goed willen zijn. Ze zijn fysiek en mentaal in topconditie en gaan voor het hoogst haalbare resultaat. Maandag 23 juni zagen we het Nederlands elftal met …
Psychische klachten kunnen door meerdere factoren ontstaan. Formeel zijn psychische klachten het gevolg van een psychiatrische stoornis . Gelukkig hebben niet veel medewerkers hier last van. In de praktijk heb je als leidinggevende vaker te maken met …
Wat zijn psychische klachten? Als je kijkt naar de definitie van psychische klachten, dan zegt Van Dale: Psychisch: geestelijk, niet lichamelijk klachten: Hoorbare uitingen van droefheid of pijn. Dus een geestelijke hoorbare uiting van droefheid of pijn …
Hoe voorkom ik psychische klachten bij mijn medewerkers? Dit is ongeveer de meest gestelde vraag die ik als bedrijfsmaatschappelijk werker krijg. Als je weet hoe je psychische klachten kan voorkomen, scheelt je dat de helft in je ziekmeldingen! Maar …
Bij leiding geven gaat het om het boeken van resultaten. En als leidinggevende doe je dat samen. Bij leiding geven staat de medewerker centraal die aan jouw zorgen is toevertrouwd. Het komt er maar net op aan hoe jij hem of haar aanstuurt en begeleid …
Hoe ga je als leidinggevende in gesprek met medewerkers met psychische klachten? Wanneer je psychische klachten bij je medewerkers herkent is het belangrijk dat je het gesprek aan gaat. Actie is hierbij altijd beter dan afwachten! Hoe sneller je als …
Van veel leidinggevenden krijg ik vaak de volgende vraag: "Hoe kan ik psychische klachten vroegtijdig herkennen bij mijn medewerkers?" In het vorige artikel schreef ik over wat je als leidinggevende kunt doen met psychische klachten en nu wil ik vooral …
Wat kun je doen wanneer één van je medewerkers zich ziek meldt vanwege psychische klachten ? Uit een onderzoek van vorig jaar bleek dat 50 % van de mensen die in de zorgsector uitvallen, uitvallen op basis van stress gerelateerde (psychische) klachten …
Er wordt ontzettend veel geschreven over het opstarten van ondernemingen , ondernemingsplannen , marketing , over hoe teamwork moet worden bevorderd, etc., maar over het misschien wel moeilijkste aspect van het ondernemerschap, het mentale, is niet veel …
De ziektekosten die terug te voeren zijn op stressaandoeningen zijn de laatste jaren enorm toegenomen. In een aantal beroepen is wel 60% van het ziekteverzuim te wijten aan dit fenomeen! Naast deze direct aanwijsbare kosten, zijn er ook nog de versluierde …
Pareto Het 80/20 principe, ook wel genoemd het Paretoprincipe naar de gelijknamige econoom uit de 19e eeuw, gaat ervan uit dat 20% van de oorzaken in de regel 80% van de resultaten oplevert. Pareto struikelde toevallig over deze relatie tijdens een onderzoek …
